De verhalen over hoge werkdruk in de academische wereld zijn bekend. Pesterijen, jonge wetenschappelijk medewerkers die (te) veel colleges moeten geven, publicatiedrift, het old boys network dat de hooglerarenbenoemingen en onderzoeksbudgetten bepaalt: veel talenten kiezen voortijdig voor een andere loopbaan, vaak bij commerciële onderzoeksinstituten.
De verhalen over hoge werkdruk in de academische wereld zijn bekend.
Deze week onthulde de Volkskrant nog dat Daphne Stam, een van de bekendste planeetonderzoekers van Nederland, opstapt bij TU Delft, omdat ze niet meer tegen de bierkaai wil vechten. Ze voelt zich niet serieus genomen en krijgt niet de faciliteiten die ze nodig heeft. En ze is niet de enige, blijkt volgens de Volkskrant uit extern onderzoek van advocatenkantoor Van Overbeek de Meyer in 2021.
Werkdruk weegt (vaak) zwaar
In een overspannen arbeidsmarkt waar hoogopgeleid talent schaars is, moeten de universiteiten oppassen, want wetenschappers laten werkdruk steeds meer meewegen bij de keuze voor een nieuwe baan. Van alle doelgroepen op de arbeidsmarkt, is het bij wetenschappers dat werkdruk het zwaarst weegt in de keuze van een baan/werkgever. En dit belang is met 11% explosief gegroeid, zo blijkt uit cijfers van Intelligence Group. Misschien dat universiteiten daarom steeds meer uitwijken naar postdocs en promovendi uit het buitenland, omdat Nederlanders de werkdruk niet meer accepteren en daarom steeds minder beschikbaar zijn.
Van alle beroepsgroepen weegt ‘werkdruk’ het zwaarst bij wetenschappers.
De onderzoekers bekeken 3 belangrijke pullfactoren bij het kiezen van een nieuwe baan – salaris, vast contract en werkdruk – en vergeleken de cijfers voor beroepsgroepen van 2020 met 2022:
| Top 6 beroepsgroepen die het meest belang hechten aan werkdruk |
| 1. Onderzoek/wetenschap |
| 2. Cultuur |
| 3. Paramedische zorg (mens en dier) |
| 4. Sociale dienstverlening |
| 5. Onderwijs |
| 6. Persoonlijke dienstverlening (kappers etc.) |
Bron: Intelligence Group
Met 29,7% staan wetenschappers bovenaan in 2022 als het om werkdruk gaat, een stijging van 11 procentpunt vergeleken met 2020. Andere sterke stijger is sociale dienstverlening. Direct valt op dat het om allemaal sociale beroepen gaat, waarbij het onderwijs tegen de wetenschap aanschurkt. Docenten lopen tegen dezelfde problemen aan als academici. Zorgwekkend, gezien het chronisch tekort aan onderwijzers op alle niveaus. Van werknemers in de cultuursector is ook al langer bekend dat ze stelselmatig onderbetaald te veel uren draaien, de toppers in hun vakgebied uitgezonderd.
Waar weegt werkdruk minder zwaar?
| Top 7 beroepsgroepen die het minst belang hechten aan werkdruk |
| 1. Marketing |
| 2. Callcenters/klantenservice |
| 3. Bouw |
| 4. Regering/overheid |
| 5. Directie/management |
| 6. Installateurs |
| 7. Schoonmaak |
Bron: Intelligence Group
Opvallend: kijk je voor wie werkdruk eigenlijk geen factor is bij het kiezen van een nieuwe baan of werkgever, dan springt daar de directie eruit. Ceo’s, managers en blijkbaar ook marketeers maken zich minder druk om werkdruk dan andere beroepsgroepen, al stijgt ook bij hen in twee jaar het belang van werkdruk bij het zoeken van een nieuwe baan. Ook blue collar beroepsgroepen als bouw, installatie en schoonmaak vallen hier op. Een groot deel werkt hier met nulurencontracten of als zzp’er, waardoor er blijkbaar minder ruimte is om je te druk te maken over werkdruk.
Managers en blijkbaar ook marketeers maken zich minder druk om werkdruk dan andere beroepsgroepen.
Voor alle duidelijkheid, in 2022 variëren de percentages bij mensen die werkdruk zwaar laten meewegen bij de keuze van een werkgever van 15,7% tot 29,7%. Vooral de stijging is hier opvallend. In totaal is de factor ‘werkdruk’ namelijk nog zelden de belangrijkste overweging bij een nieuwe baan. Uiteindelijk laat een meerderheid der kandidaten nog altijd vooral zijn keuze bepalen door salaris (tot 61%) en een mogelijk vast contract (tot 56%).
Waar het salaris telt
| Top 7 beroepsgroepen die het meest belang hechten aan salaris |
| 1. Inkoop |
| 2. Installatie |
| 3. ICT |
| 4. Marketing |
| 5. Juridisch |
| 6. Productie |
| 7. Horeca |
Bron: Intelligence Group
De waardering voor een goed salaris is bij kandidaten de afgelopen 2 jaar weinig veranderd. Wie toen al veel om pegels gaf bij een nieuwe baan (ICT 58%, marketing 58%, inkoop 61%), doet dat nu nog steeds. De middenmoot, zoals recruiters, blijft steken op 52%. Weinig verschuivingen in salariswaardering zien we ook bij groepen die misschien minder prioriteit aan salaris geven, zoals mensen die werken in de gezondheidszorg (44%), het onderwijs (45%) en de cultuursector (38%).
Onder recruiters vindt 52% het salaris een zeer belangrijke factor bij de keuze voor een nieuwe baan.
Pleiten voor salarisverhogingen om zodoende het lerarentekort en bijbehorend gebrek aan onderwijskwaliteit te verbeteren, zou voor zij-instromers (of nieuwe toetreders) dan ook waarschijnlijk meer effect hebben dan bij de docenten die al aan de slag zijn. Ook een vast contract is voor die docenten niet zwaarwegend (24%). Het zal toch echt van de kwaliteit van het werk en de waardering van de rector/schoolmanager moeten komen. En van kleinere klassen, voor die verminderde werkdruk…
| Top 6 beroepsgroepen die het minst belang hechten aan salaris |
| 1. Beleid/overheid |
| 2. Wetenschap |
| 3. Onderwijs |
| 4. Zorg |
| 5. Paramedische zorg (mens en dier) |
| 6. Cultuur |
Bron: Intelligence Group
Ze staan nog niet bij het lijstje met beroepen die relatief weinig waarde hechten aan salaris bij de keuze voor een nieuwe werkgever. Maar opvallend is het wel. Als we kijken naar wie de afgelopen 2 jaar duidelijk zijn veranderd in het gehechte belang aan een bepaalde factor, dan springen hier directie en managers eruit: de waardering voor een goed salaris is bij hen de laatste 2 jaar duidelijk afgenomen.
Vast contract fier overeind
Het vaste contract staat nog altijd fier overeind als pullfactor op de arbeidsmarkt. Het zijn juristen die (steeds meer) het liefst voor een vast contract kiezen, zo’n 56% vindt het een belangrijke keuzefactor bij het kiezen van een nieuwe werkgever.
| Top 7 beroepsgroepen die het meest belang hechten aan vast contract |
| 1. Juridisch |
| 2. Sociale dienstverlening |
| 3. Financieel |
| 4. Sales |
| 5. Marketing |
| 6. Bouw |
| 7. Callcenter/klantenservice |
Bron: Intelligence Group
Het belang van een vast contract is de afgelopen 2 jaar in de meeste beroepsgroepen licht gestegen. Vooral het onderwijs laat een substantiële stijging zien, al moeten ze van ver komen: de sector bungelt nog altijd onderaan wat betreft het belang dat ze aan vaste verbindingen hechten. Enthousiastelingen voor de vaste contracten vinden we vooral in financiële, sales en marketingkringen.
Enthousiastelingen voor het vaste contract vinden we vooral in financiële, sales en marketingkringen.
Traditionele zzp’ers als cultuurmakers, designers en journalisten lopen ook de laatste jaren minder warm voor een vast contract. Ook in de transportsector maken ze zich er gemiddeld minder druk over. En de onderwijzers? Die kiezen misschien liever voor lekker hun eigen weekschema bepalen via een uitzendbureau en een prettig tarief rekenen. In ieder geval minder werkdruk…
| Top 7 beroepsgroepen die het minst belang hechten aan vast contract |
| 1. Cultuur |
| 2. Security/defensie/politie |
| 3. Communicatie/journalistiek |
| 4. Consultancy |
| 5. Onderwijs |
| 6. Engineers |
| 7. Design |
Bron: Intelligence Group