Het was een behoorlijke steen in de vijver. Zeg maar gerust een rotsblok. Het vuistdikke rapport dat de commissie-Borstlap vorige week naar buiten bracht, leidde alom tot heftige reacties. Vooral onder zzp’ers, die zowel hun vrijheid als hun fiscale voordelen aangevallen zagen, was de kritiek fel. De ideeën zouden dan ook wel eens ‘het einde van het huidige ZP-model’ kunnen inluiden, zoals ZipConomy het duidelijk samenvatte. Wat is er precies aan de hand? 8 vragen die hopelijk wat duidelijkheid scheppen.
#1. Borstlap, wie is dat?
Voor wie het niet helemaal heeft kunnen volgen, eerst maar even een samenvatting van wat eraan voorafging. Hans Borstlap is een voormalig topambtenaar, die op verzoek van minister Koolmees de afgelopen jaren een commissie heeft geleid, onder de naam ‘Commissie Regulering van Werk‘. Die commissie kreeg de taak mee de arbeidsmarkt van morgen te onderzoeken, en bracht 23 januari (ruim 2 maanden na deadline) haar rapport uit: In wat voor land willen wij werken?
#2. En, wat staat er in dat rapport?
Een heleboel. Er zijn ruim 100 pagina’s, en 4 verschillende delen. De adviezen daarin variëren van invoering van een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor alle werkenden tot loopbaanwinkels en persoonlijke ontwikkelbudgetten. Met het rapport doet Borstlap naar eigen zeggen de oproep naar de toekomst te kijken. Die arbeidsmarkt zou volgens hem vier kenmerken moeten bevatten. ‘Iedereen en alles moet wendbaarder, weerbaar worden, wederkerig zijn en de arbeidsmarkt moet duidelijk zijn.’
#3. Waar komt de grootste kritiek vandaan?
Met name zzp’ers zijn furieus over het rapport. ‘Een klap in het gezicht‘, zo oordeelde zzp-expert Pierre Spaninks onder meer op de ideeën om de zelfstandigenaftrek én mkb-winstvrijstelling in te perken en op het advies om de spelregels zo te veranderen dat iemand die werk wil doen bij een ander, dat in principe moet doen binnen een dienstverband of via een uitzendbureau. Werken op overeenkomst van opdracht zou zo weer een uitzondering worden. ZipConomy hield het erop dat voor 2 op de 3 zzp’ers uitvoering van de maatregelen zelfs het einde van het zelfstandig ondernemerschap zou kunnen betekenen.
‘Kennelijk hebben we het over zzp’ers verkeerd opgeschreven. We willen juist ondernemerschap stimuleren.’
Volgens Borstlap zelf wordt de soep echter niet zo heet gegeten als hij wordt opgediend. Op Radio 1 zei hij: ‘Kennelijk hebben we het over zzp’ers verkeerd opgeschreven. We willen juist ondernemerschap stimuleren.’ Wat hij vooral wil aanpakken zijn de zzp’ers die met oneigenlijke argumenten voor ondernemerschap kiezen, zoals verpleegkundigen of leerkrachten. ‘Die heeft op vrijdagmiddag een vaste baan, gaat naar de baas en zegt ‘ik neem ontslag’ en zegt ‘je kunt me maandag weer inhuren als zelfstandige voor hetzelfde werk, maar voor aanmerkelijk betere nettobetaling vanwege fiscale voordelen’.’
#4. Komen er hierdoor dus weer meer werknemers beschikbaar?
De commissie Borstlap adviseert inderdaad dat het werknemerschap weer de norm moet worden voor alles wat betreft ‘reguliere arbeid’. Het werknemersbegrip moet daarvoor fors worden aangescherpt, wat er min of meer op neerkomt dat organisaties geen zelfstandige professionals meer kunnen inhuren voor werkzaamheden bínnen de eigen organisaties.
Het advies is min of meer dat organisaties geen zzp’ers meer kunnen inhuren voor werkzaamheden bínnen de eigen organisatie.
Wat ook weer meer mensen richting werknemerschap moet jagen is het idee om werkgevers een hogere premie te laten betalen voor flexibele krachten voor het geval ze werkloos raken. Dat geldt dan dus eigenlijk voor iedereen, behalve voor mensen met een vast contract.
#5. Hoe vult Borstlap dat dan in?
Een van de adviezen is dat iedereen automatisch als werknemer wordt gezien. Dus ook zzp’ers, tenzij is aangetoond dat de arbeidsverhouding anders ligt. De bewijslast wordt dus omgedraaid, als het aan Borstlap ligt. Voor de beoordeling hiervan moeten duidelijke criteria komen.
Onduidelijke constructies, waarbij werknemers aan verschillende bedrijven worden uitgeleend, moeten worden verboden.
Naast een apart contract voor zelfstandigen, moeten uitzendkrachten in een bedrijf ook dezelfde arbeidsvoorwaarden krijgen als de mensen die daar in dienst zijn. Ook moet er een maximumtermijn voor uitzendwerk komen, adviseert Borstlap. Verder mogen tijdelijke contracten volgens de commissie in totaal nog maar 2 jaar duren. En onduidelijke constructies, waarbij werknemers aan verschillende bedrijven worden uitgeleend, moeten worden verboden.
#6. Wat staat er verder nog in de adviezen?
Het minimumloon zou bijvoorbeeld ook omhoog kunnen, stelt Borstlap. En werknemers zouden bij hun werkgever eerder mogen vragen om andere werktijden of werklocaties. Daar staat tegenover dat werkgevers mensen die langdurig ziek zijn nog maar een jaar zouden hoeven door te betalen. Nu is dat nog 2 jaar. Ze kunnen iemand ook makkelijker ontslaan als hij of zij niet functioneert of de arbeidsrelatie is verstoord. Bovendien krijgen ze meer rechten om personeel ander werk of een andere werklocatie aan te bieden. En de wirwar aan wettelijke regels en verplichtingen moet verdwijnen, zodat werkgevers beter weten waar ze aan toe zijn.
De wirwar aan wettelijke regels en verplichtingen moet verdwijnen, zodat werkgevers beter weten waar ze aan toe zijn.
Ook belangrijk is dat Borstlap meer ‘interne flexibiliteit’ voorstelt. Vaste arbeidscontracten moeten veel flexibeler worden, bijvoorbeeld door werkgevers meer mogelijkheden te geven om bij tegenwind personeel minder te laten werken en ook minder loon aan te bieden. En een concurrentiebeding zou bij een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd alleen nog toegestaan zijn bij een zwaarwegend bedrijfs‐ of dienstbelang, om maar een voorbeeld te noemen.
- Lees hier meer over de verschillende voorstellen
#7. Wat betekent dat voor mij als recruiter?
Dat wisselt natuurlijk sterk, afhankelijk van je positie. Als corporate recruiter zou het kunnen dat je in de nabije toekomst weer iets meer kandidaten voor vaste vacatures tegemoet kunt zien, en ook als uitzendbureau kan het advies een (al dan niet tijdelijk) steuntje in de rug zijn, omdat meer mensen zich als uitzendkracht zouden kunnen laten uitlenen. Ook het soepeler ontslagrecht kan natuurlijk flinke gevolgen hebben op het aantal te vervullen vacatures.
Het soepeler ontslagrecht kan natuurlijk flinke gevolgen hebben op het aantal te vervullen vacatures.
Maar hoe dan ook; de adviezen vergen een nieuwe blik op Total Talent Acquisition, de gedachte dat je je vaste én je flex sourcingstrategie integraal moet bekijken, een gedachte die in veel organisaties nog niet bepaald gemeengoed is.
#8. Hoe nu verder?
Hoe verder? Dat is de grote vraag. Borstlap heeft geen vastomlijnd plan willen maken, maar wel de agenda voor de toekomst willen schetsen. In de campagne voor de verkiezingen van maart 2021 zal de herziening van de arbeidsmarkt zeker een belangrijk onderwerp worden. Maar voor die tijd worden eigenlijk geen grote ingrepen verwacht die op invoering van Borstlaps ideeën duiden. Sterker nog: de commissie-Borstlap is zelfs uitermate kritisch over twee wetsvoorstellen rondom zzp’ers die minister Koolmees momenteel in voorbereiding heeft.
Borstlap heeft geen vastomlijnd plan willen maken, maar wel de agenda voor de toekomst willen schetsen.
Hoe het verder gaat is dus nog even afwachten. Op 12 februari overlegt minister Koolmees met de Tweede Kamer over de verdere toekomst van de arbeidsmarkt. Mogelijk trekt dan de mist iets meer op. Maar of het werk van de commissie-Borstlap ongeschonden de eindstreep haalt, is zeer twijfelachtig. ‘Het gebrek aan nuance in de voorstellen over de zelfstandigen legt bij voorbaat al een hypotheek op de zo broodnodige discussie’, concludeert Hugo-Jan Ruts, hoofdredacteur van ZipConomy, die op vrijdag 14 februari in een webinar ‘heet van de naald‘ de laatste ontwikkelingen zal schetsen.
Meer weten?
Volg het webinar ‘Heet van de naald: de laatste politieke ontwikkelingen rond wetgeving zzp en inhuur externen’.
Aan bod komen: de reactie van het Kabinet op het rapport van de Commissie-Borstlap, het wel of niet doorgaan van wetgeving die de Wet DBA moet vervangen, de eventuele webmodule, het overleg tussen de Tweede Kamer en minister Koolmees van 12 februari. Hugo-Jan Ruts praat je in dit webinar in een half uur weer helemaal bij over de laatste stand van zaken.
Schrijf je hier in voor dit webinar (zie programma op de vrijdag)