Als het gaat over nationalistische retoriek, dan ben je in Hongarije aan het juiste adres. Dat weet Geert Wilders als geen ander. ‘Hongarije is het voorbeeld voor de EU en Orbán is een held en verdient de Nobelprijs’, twitterde Wilders niet voor niets al in 2018 over de Hongaarse premier, nadat het Europees Parlement voor een strafprocedure tegen zijn land had gestemd. En de liefde is wederzijds: recent was Viktor Orbán er als de kippen bij om Wilders met zijn verkiezingsoverwinning te feliciteren.
Hongarije heeft recent de deuren vol open gezet voor Aziatische ‘gastarbeiders’.
Veel minder aandacht vraagt de Hongaarse leider voor een recente wijziging in zijn beleid. Daarin zet hij de eerder zo ferm gesloten deuren voor migranten weer vol open. Duizenden ‘gastarbeiders’ uit Azië zijn zo recent het land binnengekomen, meldden onder meer Le Monde en Euronews, nadat dit soort berichten eigenlijk al jaren rondzingen, maar nu meer aan de oppervlakte komen. De 25 recruitmentbureaus die over de grens aan het zoeken zijn naar mensen die in Hongarije willen werken, blijken vaak zelfs heel nauwe banden te hebben met de regerende Fidesz-partij.
Moeilijk te verenigen
Ook in Hongarije is de nood op de arbeidsmarkt zo hoog geworden dat het land het echt niet meer redt zonder migratie. Zo hebben de afgelopen jaren de 25 zorgvuldig door de overheid uitgezochte en gekwalificeerde recruitmentbureaus niet alleen het vizier gelegd op buurlanden als Oekraïne, Roemenië en Servië, maar ook op landen als de Filipijnen, Indonesië, Kirgistan en Kazachstan. Iedereen die werken wil, is welkom, zo lijkt het devies. In de zorg, in de fabrieken, of in de logistiek: de behoefte is vrijwel overal groot.
Het leidt soms tot schijnbaar moeilijk te verenigen standpunten. Zo is Jobtain-CEO Magdolna Mihályi naast haar inspanningen om Filipijnen naar Hongarije te verleiden publiekelijk vooral bekend vanwege haar werk als vice-voorzitter van Rákóczi Szövetség, de vereniging die tot doel heeft de Hongaarse identiteit te bewaken en te versterken, en onder meer zomerkampen met Fidesz-politici organiseert. Ze verdedigt zich door te stellen dat de normen en waarde van de Filipijnen heus heel dicht bij die van de Hongaren liggen. Ze zijn immers ook overwegend katholiek.
Geen land van migranten?
In het voorjaar zei Viktor Orbán nog dat Hongarije ‘geen land van migranten zal worden’. Tegelijk haalde hij wel aan dat het land de komende 2 jaar een half miljoen nieuwe banen zal creëren, waardoor het er niet aan ontkomt om ook buitenlandse werknemers toe te laten. Zeker nu steeds meer Hongaren zelf gebruik maken van het recht op vrij verkeer van personen binnen de Europese Unie, en het land verlaten voor kansen elders in Europa. Voorlopige cijfers van het Hongaarse CBS wijzen op een verdubbeling van de migratiestromen uit Azië in 1 jaar. Zo steeg in 2022 het aantal niet-Europese werknemers in het land met 14%, tot 86.000.
Wat het allemaal zegt over de Nederlandse arbeidsmarkt en de winst van Wilders? Dat is moeilijk te voorspellen. Gaan we hier echt minder arbeidsmigranten krijgen, zoals de PVV, maar bijvoorbeeld ook NSC zeggen te wensen? ‘Het wordt een moeilijk gevecht’, zei econoom Mathijs Bouman hier gisteren nog over tegen de NOS. Via directe wetgeving zal het waarschijnlijk niet lukken om de arbeidsmigratie tegen te houden, schetste hij. Al kunnen we in zijn woorden natuurlijk wel een ‘uitrookbeleid‘ voeren, ten aanzien van sectoren die veel van migranten gebruik maken, zoals distributiecentra.
Maar dan nog, de vergrijzing en de als gevolg daarvan krimpende beroepsbevolking dwingt Nederland wel over de grens te blijven kijken. ‘In principe gaat dat gat gevuld worden door arbeidsmigranten’, aldus Bouman. En ook de AWVN meldde recent nog dat ‘de personeelstekorten de komende jaren zullen aanhouden. Die gaan niet alleen ingevuld worden met mensen die meer uren gaan werken of nu niet werken.’ Arbeidsmigratie beperken, zoals verschillende partijen bepleiten? Dat heeft veelal te maken met misstanden rondom huisvesting, aldus de werkgeversvereniging. ‘Dat moet dus als eerste aangepakt worden.’
‘Onverstandig’
Arbeidsmigratie beperken zou ‘onverstandig’ zijn, aldus de AWVN. In de IT-sector, zakelijke dienstverlening, handel, zorg en farmaceutische industrie, bij universiteiten, engineering en hightechbedrijven, buitenlandse werknemers zijn er onmisbaar. ‘In Nederland zijn er onvoldoende mensen die de kennis hebben om dit werk uit te voeren en er komen te weinig studenten van technische opleidingen.’
‘In een al krappe arbeidsmarkt moet voorkomen worden dat ook bedrijven zich niet langer in Nederland willen vestigen.’
De werkgevers maken zich dan ook hele andere zorgen dan Wilders, en vragen zich niet af hoe we arbeidsmigranten kunnen weren, maar juist of Nederland straks voor hen nog wel aantrekkelijk genoeg zal zijn. ‘In een al krappe arbeidsmarkt moet voorkomen worden dat ook bedrijven zich niet langer in Nederland willen vestigen of uit Nederland vertrekken. Het Nederlands vestigingsklimaat staat onder druk. Hierbij past het niet om de 30%-regeling af te schaffen zoals enkele partijen bepleiten. Andere landen hebben vergelijkbare regelingen en worden aantrekkelijker als wij de 30%-regeling verder versoberen of afschaffen.’
‘Employer brand’ Nederland
Het employer brand van Nederland loopt wel gevaar, met andere woorden. Terwijl bijvoorbeeld Duitsland deze zomer nog de ‘modernste migratiewet ter wereld‘ aankondigde, en bekend maakte het makkelijker te willen maken om arbeidsmigranten van buiten de EU aan te trekken, lijkt Nederland vorige week eerder voor stilstand gekozen te hebben.
En Nederland scoort onder potentiële arbeidsmigranten in Europese landen al relatief laag als land om te gaan werken, blijkt uit onderzoek van Intelligence Group. Nederland staat in dit vorig jaar gehouden onderzoek pas op plek 12 als voorkeursland. Achter grote landen als de VS, Canada, Duitsland, Spanje, Frankrijk, Italië en het VK. Maar Europeanen zien zich ook nog eerder in landen als Zweden, Zwitserland en Oostenrijk wonen en werken dan in Nederland. En dat zal met de recente verkiezingen waarschijnlijk niet ten gunste veranderd zijn.
‘De positie van Nederland als aantrekkelijk land om in te werken is er de afgelopen jaren niet beter op geworden.’
‘De positie van Nederland als aantrekkelijk land om in te werken is er in de afgelopen jaren niet beter op geworden’, concludeerde Intelligence Group-CEO Geert-Jan Waasdorp toen al. ‘Het is steeds moeilijker om arbeidsmigranten te verleiden naar Nederland te komen, en als ze eenmaal zijn aangekomen is het ook steeds moeilijker om hen vast te houden.’ Hij pleit er dan ook voor dat ‘Nederlandse werkgevers en (uitzend)bureaus zich als betere werkgevers gaan neerzetten op de internationale arbeidsmarkt. Ook professionelere en gerichtere arbeidsmarktcommunicatie en recruitment zijn hierin essentieel.’
Gewoon hard nodig
Hoe je het dus wendt of keert: Nederland heeft de komende jaren de arbeidsmigranten gewoon hard nodig. ‘Het is een van de mogelijke oplossingen waar je gezien de krapte naar zou moeten kijken’, zei UWV-bestuurslid Nathalie van Berkel er vorige maand nog over. ‘Grotere werkgevers doen dit al. Ik zeg er wel bij: het is een politiek besluit. Maar we kunnen het ons niet permitteren om de discussie niet te voeren, ook over arbeidsmigratie van buiten Europa.’ En dus zal ook Geert Wilders er niet aan ontkomen, of hij nou graag wil of niet.