De toekomst van recruitment is Skills Based Hiring, zo hoor je nu vaak. Mede ingegeven door de krappe arbeidsmarkt zou momenteel zo’n 45% van alle organisaties meer op vaardigheden dan op diploma’s focussen tijdens hun werving en selectie, 12 procentpunt meer dan een jaar geleden. Het zou hun potentiële arbeidspool in één klap ruim 10 keer zo groot maken, aldus de onderzoekers, en opvallend genoeg vooral meer vrouwen een kans geven.
Is een studie de inspanning nog wel waard als de arbeidsmarkt er niet naar kijkt?
Klinkt allemaal mooi, maar als skills de overhand gaan krijgen boven diploma’s, dient zich natuurlijk ook een andere vraag op. Want hoe relevant zijn diploma’s dan nog? Heeft het nog zin om een langjarige, dure, tijdrovende opleiding te beginnen als de arbeidsmarkt vervolgens er niet meer om vraagt? Is een academische bul of hbo-opleiding die inspanning dan nog wel waard?
In 14 staten hoeft het al niet meer
Om die vraag te beantwoorden, loont het – zoals zo vaak – om naar de Verenigde Staten te kijken, toch vaak het voorland op dit gebied. Daar hebben inmiddels 14 van de 50 staten, waarvan 10 alleen al in het afgelopen jaar, de eisen voor een diploma voor veel banen in de staat al laten vallen. De trend zet zich door bij veel grote bedrijven, met name techbedrijven als IBM en Accenture. Dit alles op een moment dat het aantal inschrijvingen voor de universiteit sowieso al is gedaald, mede dankzij de krappe banenmarkt en zorgen over studieschulden.
Het ‘papieren plafond’ is het idee dat diploma’s vaker een barrière zijn dan een springplank.
De trend wordt nog eens versterkt door groeiende maatschappelijke verontwaardiging over het idee dat dure universitaire diploma’s vaak eerder een barrière vormen in plaats van een springplank. Het ‘papieren plafond‘ wordt dit vaak genoemd. Focus op skills zou minder bevooroordeeld zijn, zo is de gedachte, en zo meer mensen in aanmerking laten komen voor bepaalde functies. In tegenstelling tot opleidingen lijkt bij toegang tot skills immers de financiële drempel veel minder bepalend.
Desastreus
De gedachte is misschien aanlokkelijk, maar lijkt in de praktijk nog niet echt door feiten ondersteund. Sterker nog, het effect kan wel eens ‘desastreus’ zijn, stelt Ben in een opinieartikel in The New York Times. Skills based hiring leidt volgens nauwelijks tot grotere economische kansen voor achtergestelde groepen, en – erger nog – zendt een ‘diploma-sceptische boodschap’ uit. Met het risico ‘dat diegenen die het meeste baat zouden hebben bij het volgen van een opleiding na de middelbare school, eerder geschaad dan geholpen worden.’
Zendt skills based hiring werkelijk een diploma-sceptische boodschap uit?
Volgens Wildavsky kent de arbeidsmarkt nog altijd een duidelijke ‘diploma-premie‘: een afgestudeerde verdient gemiddeld 75% meer dan een niet-afgestudeerde. En die premie is daarmee historisch hoog. En uit grootschalig SHRM-onderzoek bleek vorig jaar dat weliswaar 71% van de leidinggevenden zei dat sommige alternatieve kwalificaties gelijkwaardig zijn aan een bachelordiploma, maar dat slechts 36% van alle HR-professionals en mensen die dichtbij beslissingen over werving en selectie staan het hiermee eens is.
Bootcamp-afgestudeerden
In experimenten wordt dat effect bevestigd: hypothetische kandidaten met diploma’s krijgen hier stelselmatig hogere waarderingen. Sommige onderzoeken, zoals die van Burning Glass van vorig jaar, focussen bovendien nogal op vacatures, niet op de daadwerkelijke selectie. Een nadere analyse toonde juist aan dat in sommige belangrijke opzichten werkgevers eerder meer – en dus zeker niet minder – afgestudeerden aannemen.
Hippe bedrijven in Silicon Valley mogen – in woord – de dood van het diploma verkondigen. Hun daden duiden echter op iets anders.
De dood van het diploma? Hippe bedrijven in Silicon Valley mogen het misschien – in woord – verkondigen. Hun daden duiden echter op iets anders. Ook bij Google, Apple en Intel komen bijvoorbeeld in 70 tot 90% van de vacatures nog altijd formele diploma-eisen voor. De beroemde online Grow with Google-certificaten? Ze blijken nauwelijks verschil te maken voor werkzoekenden. Zoals Googles Maggie Johnson zelf zegt: ‘Ik betwijfel nog steeds of bootcamp-afgestudeerden net zo snel nieuwe talen en technologieën kunnen leren als iemand met een diploma in computerwetenschappen.’
Er is een reden voor
En er is ook een reden voor dat afgestudeerden meer verdienen, aldus Wildavsky. ‘En dat is niet alleen omdat ze een extra papiertje hebben.’ Op universiteiten en hogescholen leer je nu eenmaal analytische en communicatieve vaardigheden die je voorbereiden op een succesvolle carrière. Daar hebben zulke instituten al eeuwenlange ervaring mee. Bovendien zijn ze belangrijk om netwerken op te bouwen. Dat maakt diploma’s van hoger onderwijs dus nog altijd waardevol – ‘en geen dubieuze barrière’.
‘Diploma’s weerspiegelen wel de realiteit dat hoger onderwijs mensen helpt om het goed te doen.’
Ja, je hebt tegenwoordig ook andere manieren om cruciale vaardigheden te verwerven. En gelukkig maar, stelt Wildavsky. Breed toegankelijke opleidingen, kortlopend, in alles, van datawetenschap tot grafisch ontwerp. En die kun je misschien zelfs combineren tot een volwaardige opleiding. En vergeet niet dat veel gediplomeerden ook zulke opleidingen gebruiken om hun diploma aan te vullen met extra vaardigheden. Kortom: diploma-eisen voor de universiteit zijn misschien niet heilig, stelt Wildavsky. ‘Maar ze weerspiegelen wel de onmiskenbare realiteit dat hoger onderwijs mensen helpt om het goed te doen.’
Vaardigheden demonstreren
Diploma’s blijken in die zin ook nog altijd een belangrijke indicatie voor vaardigheden op een cv. Ze kunnen geloofwaardigheid geven aan de claim een bepaalde vaardigheid te bezitten. Zomaar vaardigheden opsommen in je cv? Heeft dan ook geen zin, zegt bijvoorbeeld carrièreconsultant Adam Broda. ‘Ongeveer 75% van alle niet-technische cv’s hebben dezelfde vaardigheden, dus waarom zou je je druk maken? Ik moet weten hoe je de vaardigheid hebt toegepast en niet dat je gelooft dat je het hebt. Demonstreer dus liever de vaardigheid aan de hand van een voorbeeld.’
Dat een diploma minder relevant wordt? Voorlopig lijkt het nog niet zo’n vaart te lopen.
En daar kunnen opleidingen dus bij helpen. De gedachte dat een diploma minder relevant wordt op de arbeidsmarkt? Voorlopig lijkt het in de praktijk nog lang niet zo’n vaart te lopen. Zoals de Vlaamse arbeidsmarktonderzoeker Stijn Baert nog niet al te lang geleden formuleerde: ‘Weinig investeringen leveren zoveel op als een opleiding hoger onderwijs: de kans dat je aan een job geraakt is groter, en je zal gemiddeld meer verdienen dan iemand zonder diploma.’ Daar verandert skills based hiring tot op heden dus nog maar weinig aan.
Annemarie Stel is eigenaar van 
