Als hoogleraar in Nijmegen en directeur van het Centrum voor Migratierecht onderzoekt Tesseltje de Lange al jarenlang de regulering van migratie en integratie in Nederland en de EU. Zij ziet veel knelpunten in de manier waarop we de arbeidsmigratie van vaklui in Nederland momenteel hebben geregeld, maar ook kansen. Op het congres over de internationalisering van de Nederlandse arbeidsmarkt op 9 september wil ze dan ook een call-to-action doen aan ondernemers om die kansen te benutten. Hoe ziet ze dat voor zich? Hier alvast een kort voorproefje.
‘Werkgevers zoeken naar omwegen of gooien helemaal de handdoek in de ring.’
‘De Nederlandse regelgeving biedt werkgevers niet veel keuzes’, stelt Tesseltje de Lange meteen vooraf helder. ‘De huidige regels bevatten vooral knelpunten voor arbeidsmigratie van buiten de EU, de zogenoemde derdelanders, waarbij expats en kenniswerkers zijn uitgezonderd. Voor vaklui van buiten de EU is de kans om legaal aan het werk te gaan dan ook beperkt; maar ook weer niet onmogelijk. Maar de kansen die er zijn weten werkgevers vaak niet te benutten. Werkgevers zoeken daardoor naar omwegen of gooien helemaal de handdoek in de ring.’
Breder perspectief
De Lange heeft een breed inzicht in de regelingen voor arbeidsmigratie in andere EU-landen. ‘Zo biedt Duitsland meer projectmatige faciliteiten voor arbeidsmigranten en niet alleen voor kenniswerkers. Ze zetten daarbij zwaar in op taalonderwijs, onder meer via het Goethe-instituut in landen van herkomst. En ze nemen migranten op in hun bestaande systeem van duaal beroepsonderwijs, dat vakmensen aflevert met de door werkgevers gewenste vaardigheden.’
‘Nederland zou een voorbeeld kunnen nemen aan Vlaanderen.’
Vlaanderen werkt op zijn beurt met een lijst van zogeheten knelpuntberoepen, weet ze. ‘Arbeidsmigranten die zo’n beroep uitoefenen komen in aanmerking voor een arbeidsvergunning zonder dat de werkgever hoeft aan te tonen dat er geen geschikte kandidaat werd gevonden op de arbeidsmarkt. Zo’n vergunning is dan wel gebonden aan strikte voorwaarden. Nederland zou hieraan een voorbeeld kunnen nemen.’
Doelgroepenbeleid
‘Nederland heeft de mogelijkheid om sectorgericht speciale regelingen in te voeren’, aldus De Lange. ‘Dat doen we in feite al met de kennismigrantenregeling en de Blauwe Kaartregeling, een EU-regeling voor hooggekwalificeerde arbeidsmigranten.’ Daarnaast kan op basis van sectorale convenanten of op basis van een regeling voor specifieke beroepen een makkelijker procedure voor een gecombineerde werk-/verblijfsvergunning worden afgesproken. Voor derdelanders in andere dan de tekortberoepen kan een strenge arbeidsmarkttoets vereist blijven.
‘In de zorg zien we naast positieve ervaringen ook weerstand tegen de inzet van migranten.’
‘De aanvraag van een gecombineerde werk- en verblijfsvergunning is nu vooral een tijdrovende procedure, waardoor veel werkgevers er bij voorbaat niet aan beginnen. Terwijl de tekorten in sectoren als de bouw en de zorg reëel zijn’, benadrukt De Lange. Daarmee stuiten we wel meteen op een ander knelpunt: de acceptatie van arbeidsmigranten op de werkvloer. ‘In de zorg zien we naast positieve ervaringen ook weerstand tegen de inzet van migranten, bijvoorbeeld bij medewerkers. Maar ook tegen andere vormen van vernieuwing, zoals co-robots die het werk lichter kunnen maken.’
De neerwaartse spiraal tegengaan
Daarin ziet de hoogleraar dan ook een taak weggelegd voor managers, die de werkvloer moet meekrijgen om niet in een neerwaartse spiraal van oplopende werkdruk te raken. ‘Maar wellicht ook voor het onderwijs, om generaties op te voeden die inclusief werknemerschap omarmen en meer openstaan voor vernieuwing. Arbeidsmigratie is niet dé oplossing, maar wel zeker één van de oplossingen voor het tekort op de Nederlandse arbeidsmarkt.’
Meer weten?
In 2023 vond de eerste editie plaats van het congres Internationalisering van de Nederlandse Arbeidsmarkt in Rotterdam. Op 9 september 2024 vindt in Den Haag de tweede editie plaats. Tijdens dit congres worden deelnemers geïnspireerd door de feiten, de context, de praktijk, best practices, dilemma’s, uitdagingen, problematiek en oplossingen. Geen heilige huisjes, wel feiten en de praktijk. Problemen én oplossingen. Meld je aan vóór 25 augustus om te profiteren van de early bird-korting.
