Dat de coronacrisis flinke veranderingen op de arbeidsmarkt heeft gebracht, zoveel is duidelijk. Maar liefst 6 op de 10 Nederlandse organisaties hebben sinds vorige maand al allerlei HR-processen drastisch gewijzigd of tijdelijk stopgezet. Zij hebben bijvoorbeeld een vacaturestop ingevoerd, stagiairs en trainees de deur gewezen, flexibele contracten opgezegd of overige contracten niet verlengd, zo blijkt uit een steekproef onder 150 HR-professionals, uitgevoerd door Berenschot, AFAS Software en Performa.
Organisaties ver teruggeworpen
Van de respondenten geeft nog eens 11% aan dat hun organisatie op termijn dezelfde maatregelen neemt of al overweegt. Dat zou betekenen dat binnen afzienbare tijd in totaal 72% van de Nederlandse organisaties HR-processen stil legt of uitstelt. Bij 23% van de organisaties zijn (bovendien) de opleidingsmogelijkheden acuut beperkt.
‘Dit is verontrustend omdat zo een rem komt op noodzakelijke onderhoud van medewerkers.’
Hans van der Spek, manager van het kenniscentrum HCM bij Berenschot, waarschuwt dat deze ontwikkelingen organisaties ver kunnen terugwerpen. ‘Dit effect is verontrustend te noemen omdat met het stilleggen van processen als de HR-cyclus, training en opleidingen, een rem komt op noodzakelijke onderhoud en ontwikkeling van medewerkers en organisatie. Het is zaak om goed voorbereid deze crisis uit te komen.’
Werkgelegenheid onder druk
De vacaturestop is een van de meest voorkomende maatregelen die organisaties in het onderzoek aangeven te hebben doorgevoerd. Van de ondervraagden heeft 35% al de beslissing moeten maken voorlopig niemand meer aan te nemen. Nog eens 18% verwacht een dergelijke vacaturestop binnen afzienbare tijd door te voeren. Bijna 1 op de 3 respondenten geeft daarnaast aan dat stages en traineeprogramma’s bij hun bedrijf zijn opgeschort. En 30% zegt dat de organisatie zich genoodzaakt ziet om hun flexibele schil terug te brengen. Nog eens 14% heeft al besloten de duur van overeengekomen arbeidscontracten aan te passen. Slechts 1 op de 5 respondenten zegt nu juist meer mensen aan te willen nemen.
‘We kunnen van vorige crises leren dat we met werknemers wegsturen ook schade kunnen veroorzaken.’
‘In tijden van onzekerheid is dit een gebruikelijke reflex’, aldus Van der Spek. ‘Ingrijpen in het medewerkersbestand is voor werkgevers een snelle manier om de financiële pijn te verzachten. Maar we kunnen van vorige crises leren dat we met werknemers wegsturen ook de nodige schade kunnen veroorzaken. Wat dat betreft is de Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid uiterst welkom.’
Minder productief, maar meer werkdruk
Uit de rondgang blijkt verder dat de medewerkers die overblijven kampen met een hogere werkdruk, maar tegelijkertijd minder productief zijn. Van de respondenten geeft 38% aan dat de werkdruk door de crisis is toe- in plaats van afgenomen. En 30% verwacht dit in de nabije toekomst ook te gaan meemaken. Dit terwijl 52% moet erkennen dat de productiviteit juist flink is gekelderd.
‘We zullen deze omslag met z’n allen moeten maken om er sterker uit te komen.’
‘Veel mensen moeten opeens vanuit een kantoorsituatie omschakelen en alles digitaal doen’, werpt Britt Breure hiervoor als verklaring op. ‘Het werk komt letterlijk binnen in de huiskamers van mensen waar vaak partners en kinderen ook de hele dag zijn’, aldus de HR-manager van AFAS Software. ‘Met de planning die hierbij komt kijken, legt dat alleen al een bepaalde druk op mensen. Zo’n transitie is niet in één dag gemaakt. Het vraagt veel van de medewerkers. Toch zullen we deze omslag met z’n allen moeten maken om er sterker uit te komen.’
Digitalisering massaal omarmd
Om in de huidige situatie toch zoveel mogelijk werk gedaan te krijgen, heeft 88% van de ondervraagde organisaties al nieuwe werkvormen geïntroduceerd. Iets meer dan 30% van de organisaties ontwikkelt nu zelfs nieuwe producten en diensten.
‘Hoe vervelend deze situatie ook is, het is mooi om te zien hoe organisaties nu digitalisering omarmen.’
Mooi om te zien, aldus Breure. ‘Hoe vervelend deze situatie ook is, het verheugt me om te zien hoe organisaties digitalisering omarmen om effectief te blijven werken. En om verbondenheid te verhogen door bijvoorbeeld online koffiemomenten te houden. Het is alleen maar slim als ze zich juist nu doorontwikkelen. Zo kunnen organisaties op de korte termijn overleven en is het tegelijkertijd vast een investering voor alles dat er staat te wachten in het post-corona tijdperk.’