Opmerkelijk onderzoek kwam deze week overwaaien uit Groot-Brittannië. Mobiliteitslobbyist de RAC Foundation had Adzuna onderzoek laten doen, en daaruit bleek dat het aantal vacatures waarin een rijbewijs gevraagd wordt, sterk in opmars is. Ging het in 2016 nog maar om iets meer dan 15% van alle vacatures, inmiddels is het gestegen tot 17,4%, nadat het in 2020 zelfs even op 19,6% lag.
Bij academische beroepen wordt in slechts 1% van de vacatures een rijbewijs gevraagd.
In Nederland is het nog niet zover, meldt Jobdigger. Van alle ongeveer 11 miljoen vacatures die zij in Nederland vonden sinds januari 2023 vraagt ongeveer 9% naar een rijbewijs (CE of B). Dat komt dus overeen met zo’n miljoen vacatures. Zo’n 9 op de 10 vacatures vragen hierbij om rijbewijs B, 1 op de 10 om een rijbewijs CE. Het zijn vooral mbo-beroepen waarin een rijbewijs een belangrijke kwalificatie-eis blijkt (63%), gevolgd door vmbo-beroepen (24%), hbo-beroepen (9%), en als laatste: wo-beroepen (die in slechts 1% van de gevallen een rijbewijs vereisen). Van de vacatures zonder verdere opleidingseis vraagt ook 3% wél om een rijbewijs.
Van trucker tot verpleegkundige
Niet zo verwonderlijk zijn het vooral de chauffeur, loodgieter, bezorger en monteur bij wie een rijbewijs een verplichte kwalificatie is. Maar er staan in het lijstje van Jobdigger nog wel enkele meer opvallende beroepen: van accountmanager tot verpleegkundige.
Bij de organisaties die vaak om een rijbewijs vragen, valt vooral Albert Heijn op, net als de Stichting Personeel en Arbeid, en het Leger des Heils. Bij de bemiddelaars is de eerste plek van het vooral in technici gespecialiseerde uitzendbureau VNOM dan weer niet zo verwonderlijk, net zo min als de tweede plek van IQ Select, dat zich in transport heeft gespecialiseerd.
Skill nummer 16
Is het omdat 11,7 miljoen Nederlanders toch wel een rijbewijs bezitten, zo’n 8 op de 10 volwassenen, zoals het CBS deze week meldde, dat de functie-eis hier niet zo vaak voorkomt? Opvallend is het in elk geval wel dat een rijbewijs B in Nederland pas op plek 16 is terug te vinden in het lijstje van vaakst gevraagde skills in vacatures. Dat is dus ná skills als verantwoordelijkheid, communicatieve vaardigheden, adviseren, leidinggeven, onderhoudswerkzaamheden en zelfs enkele talen. Daaruit kun je concluderen dat óf werkgevers een rijbewijs wel als gegeven beschouwen, óf het voor de functie niet zo relevant lijken te vinden.
In Nederland beschouwen werkgevers óf een rijbewijs als gegeven, óf vinden het voor de functie niet zo relevant.
Zulke cijfers zijn er overigens niet bekend van het Britse onderzoek. Maar Steve Gooding, directeur van de RAC Foundation, zei het wel opvallend te vinden hoe hun onderzoek benadrukt dat een rijbewijs ‘een cruciale kwalificatie’ kan zijn. Dat onderstreept hij meteen maar met een pleidooi om niet alleen zoveel mogelijk de kosten te beperken voor het autorijden zelf, maar ook die voor het halen van een rijbewijs. Anders ligt ‘rijbewijs-discriminatie’ op de loer, vreest hij, en zou je de kansen op de arbeidsmarkt beperken voor mensen die een rijbewijs niet kunnen betalen. Iets wat nu al een probleem is voor veel werklozen.
Piek tijdens de pandemie
‘Veel van de vacatures waarin een auto nodig is, zijn in relatief slecht betaalde sectoren, zoals de zorg’, voegde Gooding toe. ‘Dat is iets wat de regering in gedachten moet houden bij beslissingen die de kosten van het autorijden beïnvloeden en die gevolgen hebben voor degenen die al moeite hebben om het vervoer te betalen waar ze niet zonder kunnen. Het is niet verwonderlijk dat het percentage werkgevers dat op zoek is naar mensen die kunnen rijden een piek bereikte tijdens de pandemie, toen we volledig beseften hoe belangrijk onze chauffeurs en bezorgers zijn voor het dagelijks leven.’
‘Veel van de vacatures waarin een auto nodig is, zijn in relatief slecht betaalde sectoren, zoals de zorg.’
Het is een signaal dat ook hier wel eens de kop opsteekt als het gaat arbeidsvoorwaarden. Zo zag bijvoorbeeld KwikFit dat vooral veel jonge mensen het vandaag de dag heel kostbaar vinden om een rijbewijs te halen, en speelde daar vorig jaar op in door in het kader van werving een oud middel in de strijd te gooien: de mogelijkheid betaald het rijbewijs B te halen (naast de vergoeding die het bedrijf al bood voor een BBL-opleiding en de interne opleidingen binnen de eigen Academy).
In België bleek een paar jaar geleden dat van de werklozen bij het Vlaamse arbeidsbureau slechts 60% een rijbewijs heeft, en dat de overige 40% dit gebrek aan rijvaardigheid als best een drempel op de arbeidsmarkt ervaart. Vandaar dat de overheid hier destijds besloot gratis treinkaartjes te verstrekken om de drempel om te gaan solliciteren voor werkzoekenden nog verder te verlagen.
Makelaars en meubelmakers
Enige verklaring voor het opmerkelijke verschil tussen de Engelse en Nederlandse cijfers is er overigens wel te geven. Waar Jobdigger alleen alle expliciete vermeldingen van een rijbewijs in vacatures telde, keek Adzuna voor de RAC Foundation ook naar ‘context’, en veronderstelden zij bijvoorbeeld voor chauffeursfuncties sowieso al de eis van rijvaardigheid. Ook als een auto expliciet nodig was om het werk überhaupt te kunnen bereiken, schaarden ze de vacature onder de noemer dat een rijbewijs ervoor verplicht is. Een kleine greep uit hun rijtje met beroepen waarvoor een rijbewijs vaak een harde kwalificatie-eis is:
- Rij-instructeurs (100%)
- Koeriers (98%)
- Loodgieters (67%)
- Makelaars (59%)
- Timmerlieden en meubelmakers (38%)
- Zorgverleners (34%)