Omscholing, omscholing, omscholing. Als er drie dingen zijn die je de afgelopen tijd vaak hoorde over de arbeidsmarkt, dan is het dat wel. Omscholing leek op een gegeven moment wel het wondermiddel, het panacee voor elk arbeidsmarktprobleem. Van het Parool tot Trouw, en van de Volkskrant tot het AD: allemaal ontdekten ze de waarde ervan, maar tegelijk ook de moeilijkheden die ermee gepaard gaan.
Stewardessen en obers die aan de slag gaan in het ziekenhuis, het klinkt goed. Maar hoe reëel is het?
Want stewardessen en obers die aan de slag gaan in het ziekenhuis, en van reisagent naar docent: het klinkt natuurlijk goed. Maar hoe reëel is het eigenlijk? Het is ‘nog best een puzzel‘, viel de laatste tijd vaak te horen. Hoe zorg je ervoor dat zo’n overstap van de ene ‘overschotsector’ naar de andere ‘kraptesector’ succesvol wordt? Wat kunnen mensen zelf, en waar kun je ze als recruiter of loopbaanprofessional goed bij helpen? Enkele succesfactoren nader belicht.
Succesfactor #1. Inzicht
Om tot omscholen te besluiten is goede arbeidsmarktinformatie van groot belang. Waar liggen de kansen? Welke vaardigheden van het ene beroep sluiten aan op de gevraagde vaardigheden van het andere? Er zijn inmiddels allerlei bronnen die hier duidelijkheid in verschaffen. De arbeidsmarktscan is een bekende, en ook het UWV biedt een goede bron van arbeidsmarktinformatie, met data over al dan niet kansrijke beroepen sinds corona, en inspiratie voor zogeheten overstapberoepen en vaardigheden die mogelijk goed van pas komen in een baan waaraan werkzoekenden nog niet hebben gedacht.
Het UWV biedt inspiratie voor vaardigheden van werkzoekenden die mogelijk ook goed van pas komen in een andere baan.
Hieronder een aantal partijen die meer overzicht geven van omscholingsmogelijkheden:
- Nationaleberoepengids.nl heeft recent de omscholingswijzer gelanceerd, een overzicht van belangrijke aspecten als je een bepaald beroep wilt leren of je wilt omscholen naar dat beroep.
- Jobpersonality heeft opleidingen met een grote kans op werk op een rijtje gezet.
- LOI noemt diverse omscholingsmogelijkheden binnen het eigen aanbod.
- ‘Heel veel in deeltijd’ biedt een overzicht van hbo-opleidingen in deeltijd.
- Opleiding.nl maakt een aantal grote opleiders hun brede aanbod van opleidingen en trainingen inzichtelijk.
- Daarnaast zijn er allerlei klein- en meer grootschalige omscholingsmogelijkheden per sector. Zoals de IT, de teckniek of de onderwijslogistiek. Of zie hier informatie van de Rijksoverheid over zij-instroom in het onderwijs.
- Ook interessant: de arbeidsmarktinformatie van Intelligence Group.
Succesfactor #2. Snelheid
Dat tekortberoepen nog steeds een tekort hebben, heeft natuurlijk wel een reden. Het zijn zelden beroepen waar je van de ene op de andere dag kunt instromen. Denk alleen maar aan het tekort aan verpleegkundigen. Omdat de vaste lasten doorlopen, is een jarenlange opleiding voor veel huidige werknemers geen optie. ‘De ervaring leert dat we het meeste succes hebben met omscholingstrajecten van 3 tot 12 maanden, waarbij de mensen snel weer geld verdienen,’ zegt Tim Steenge, manager bij het Werkgeversservicepunt Groot-Amsterdam in Het Parool.
De zorg en het onderwijs hebben dan wel weer het voordeel dat er op de lange termijn veel behoefte is aan personeel, vanwege de vergrijzing. Wie zich nu dus vrij kan maken om zich te laten omscholen, weet bijna zeker dat er na die opleiding ook nog een baan voor hem of haar klaarstaat.
Succesfactor #3. Eén loket
Om het hele systeem om te gooien ontbreekt de tijd. Maar voor wie zich wíl omscholen, ontbreekt vaak het overzicht. En dat terwijl het in de huidige crisis meer dan ooit om omscholing over de grenzen van sectoren heen gaat. De Tilburgse hoogleraar arbeidsmarkt Ton Wilthagen pleit daarom voor een pragmatische oplossing. ‘Zet een voortent voor de arbeidsmarkt; met één loket waar je alles kunt vragen. Daarachter zitten dan allerlei instanties voor specifieke hulp. Zo zorg je dat mensen beter geholpen worden. We moeten toe naar sectoroverstijgende omscholingstrajecten.’
‘We moeten toe naar sectoroverstijgende omscholingstrajecten.’
Ondernemersorganisatie ONL vind het ook hoog tijd worden dat de schotten tussen de sectoren verdwijnen. En met name waar het gaat om de opleidings- en ontwikkelingsfondsen. ‘Anders blijft in de ene sector geld liggen, terwijl een andere sector schreeuwt om extra geld’, zegt Eveline Smith, beleidsmedewerker bij ONL.
Succesfactor #4. Maatwerk
Een vierde succesfactor blijkt maatwerk te zijn. Vakbond FNV wijst erop dat al actie wordt ondernomen om de omscholing toegankelijk te maken en maatwerk te kunnen bieden. ‘We zijn bezig regionale mobiliteitsteams op te tuigen’, zegt Judy Hoffer, bestuurslid van FNV. ‘Die teams moeten mensen advies op maat geven.’ Hoffer ziet ook dat de scholingsfondsen van de verschillende sectoren beter moeten samenwerken om dit voor elkaar te krijgen.
‘Eén ding is zeker: maatwerk wordt veel meer de norm dan nu het geval is.’
Lerarenopleidingen zijn nu al bezig met maatwerk om de aantrekkelijkheid te vergroten. De koepels van universiteiten en hogescholen en minister Van Engelshoven hebben nieuwe afspraken gemaakt over het opleiden van zij-instromers. Iemand die al een jarenlange carrière in het bedrijfsleven achter de rug heeft, zou dus niet helemaal bij 0 hoeven te beginnen. Volgens de samenwerkende partijen is één ding zeker: maatwerk wordt veel meer de norm dan nu het geval is.
Succesfactor #5. Salaris
Salaris blijft altijd een precair onderwerp, maar het is wel belangrijk om hier aandacht aan te besteden wil omscholing een succes worden. ‘Voor de coronacrisis werden er vooral mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt omgeschoold’, zegt Tim Steenge. Nu zijn het vaker mensen die tot voor kort nog hebben gewerkt. Het nadeel hiervan is dat het niet alleen een grote stap is om een heel nieuw vak te leren, maar het salaris ook vaak lager uitvalt dan mensen gewend zijn.
Veel mensen snappen best dat je niet meteen evenveel zult verdienen als bij je vorige baan.
Omscholen is in veel gevallen financieel niet aantrekkelijk, beaamt ook Irmgard Borghouts, arbeidsmarktwetenschapper aan de universiteit Tilburg. ‘Bijna de helft van de medewerkers met een nieuwe baan ging er tijdens de vorige crisis in salaris of secundaire arbeidsvoorwaarden op achteruit.’
Bedrijven moeten begrip hebben en juist niet extra laag inzetten qua salaris
Maar mensen die zich echt inzetten voor een nieuwe baan, nemen dat vaak nog wel voor lief, als alles goed geregeld is en ze snel weer aan het werk kunnen. Daarnaast snappen veel mensen ook wel dat je niet meteen evenveel zult verdienen als bij je vorige baan, maar dat zoiets tijd nodig heeft. Bedrijven moeten hier ook begrip voor hebben en juist niet extra laag inzetten qua salaris, want dat wordt dan een slang die in zijn eigen staart bijt.
Succesfactor #6. Durf
Wat ook nodig is: werkgevers die dúrven. Niet alleen om eigen medewerkers kansen voor (om)scholing aan te beiden, maar ook om aan de andere kant mensen met een niet-standaard cv een kans te geven. VNO/NCW-voorzitter Ingrid Thijssen vindt dat werkgevers nog te veel kijken naar of iemand het ‘juiste’ diploma heeft, in plaats van naar of iemand aanleg heeft. ‘Als we mensen van werk naar werk willen begeleiden, moeten we meer kijken naar iemands vaardigheden dan iemands opleiding’, zei ze recent tegen 1Vandaag.
Succesfactor #7. Vroegtijdigheid
En als laatste succesfactor voor omscholing: er vroeg genoeg bij zijn. Zoals in Zweden het geval is. ‘Sinds de jaren 70 hebben ze daar een fonds om mensen aan een baan te helpen’, aldus PvdA-Kamerlid Gijs van Dijk. ‘En met succes, want 80 procent van de Zweden gaat niet van werk naar werkloosheid, maar van werk naar werk’, zegt hij in Trouw.
‘Wat ze in Zweden ook goed doen, is de scholing al vroeg aanbieden, dus niet pas op het moment dat er ontslagen vallen’
‘Wat ze in Zweden goed doen, is de scholing al vroeg aanbieden, dus niet pas op het moment dat er ontslagen vallen’, voegt Irmgard Borghouts toe, die ook onderzoek heeft gedaan naar het Scandinavische model. ‘Alle Zweedse bedrijven houden zich aan een sociaal akkoord, waarmee ze beloven iedere werknemer die ontslag boven het hoofd hangt, te begeleiden naar een nieuwe baan. In Nederland hebben alleen grote bedrijven zo’n plan.’
Werf& Seminar Loopbaanprofessionals
Meer weten over dit onderwerp? Op 10 december vindt het Werf& Seminar Loopbaanprofessionals plaats, waar de sprekers hun kennis over de huidige status op de markt delen en alle ontwikkelingen, transities en skillsinitiatieven die daarbij horen. Ook het kansrijk omscholen komt aan bod.
In dit seminar delen de sprekers hun kennis over de huidige status op de markt en alle ontwikkelingen die daarbij horen.
De sprekers die jou graag willen inspireren op het seminar zijn onder andere Christine Binnendijk van KLM, Ester Leibbrand van loopbaanbureau SAM&, Jos Sanders van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Jack van Emden van de Gemeente Rotterdam en Geert-Jan Waasdorp van Intelligence Group.
Inschrijven met korting
Je kunt je hier inschrijven voor het Seminar Loopbaanprofessionals op 10 
december en krijg exclusieve korting via Werf&. Als je deze week een online ticket koopt, krijg je 50 euro korting per ticket met de kortingscode LBP2020100. Op de inschrijfpagina kun je de code invullen bij kortingscode. Deze korting komt nog bovenop de Super Early Bird korting. De prijs van een online ticket wordt dan 145 euro (exclusief BTW). De korting is geldig van maandag 2 tot en met maandag 9 november 2020.
Neem voor meer informatie een kijkje op deze pagina.