Weinig thema’s zijn tegenwoordig zo beladen als het thema migratie. Wie op zoek is naar wat nuance in het debat kan daarvoor terecht bij de Adviesraad Migratie, een onafhankelijk adviesorgaan, ingesteld bij wet, dat ‘de politiek’ in brede zin over migratie adviseert. Voorzitter is Monique Kremer, die op 14 februari ook de openingskeynote verzorgt tijdens het allereerste Congres over de Internationalisering van de Arbeidsmarkt ooit in Nederland. Van welke 5 ideeën kunnen we daarbij onder meer verwachten dat de revue zullen passeren?
#1. Brede welvaart
Arbeidsmigratie is niet alleen maar goed, of alleen maar slecht, aldus de Adviesraad Migratie in het rapport Realisme rond richtgetallen, dat eind vorig jaar verscheen. Kremer pleitte er daarbij al langer voor de ‘brede welvaart’ als uitgangspunt van het beleid te nemen. Oftewel: gaat het alleen om het vervullen van de behoefte aan arbeidskrachten van werkgevers? Gaat het om een goed functionerende arbeidsmarkt? Of gaat het om de kwaliteit van leven in Nederland in het algemeen?
Nu praten we vaak pas over arbeidsmigratie als er tekorten op de arbeidsmarkt ontstaan. Maar waarom zouden we geen proactief beleid proberen te voeren waarin doordacht wordt welke vormen van arbeidsmigratie gewenst zijn? In het rapport van december wordt ook het zogeheten ‘Canadese model‘ hiervoor aangehaald. ‘Hoe Canada streefcijfers vaststelt en hanteert, kan inspiratie bieden voor Nederland.’ Streefcijfers kunnen helpen de migratie in goede banen te leiden. Maar, waarschuwt het rapport ook: ‘Gebruik richtgetallen niet als een doel op zich, maar maak ze onderdeel van een brede visie op migratie.’
#2. Burgerberaden
Een interessant pleidooi in het rapport betreft het burgerberaad. Dit instrument wordt in Nederland nu al in heel wat gemeenten ingezet om burgers mee te laten denken over bijvoorbeeld de energietransitie. Maar waarom zou je het niet ook voor migratie inzetten? In Canada wordt aan burgers via enquêtes gevraagd hoeveel migranten er welkom zijn. In Nederland zou dat best kunnen via een burgerberaad, aldus Kremer, die zelf ook nog eens hoogleraar Actief Burgerschap is.
‘Iedereen ziet ook dat er personeelstekorten zijn.’
Bang dat de ene dan zegt dat de instroom naar 0 moet, terwijl de ander juist iedereen wil verwelkomen, is ze niet. ‘Dan onderschat je de maatschappij’, zei ze hierover vorige maand nog tegen het Parool. ‘Mensen denken genuanceerder dan je denkt. Bijna niemand zegt “doe de deur maar helemaal dicht” en bijna niemand zegt “doe de deur maar helemaal open”. Iedereen ziet ook dat er personeelstekorten zijn.’
#3. Partnerships
Gebrek aan personeel enerzijds, gebrek aan huisvesting en draagvlak onder grote delen van de bevolking anderzijds. Het valt niet mee om daar tussendoor te laveren. Maar waarom zouden we niet met sommige landen proberen om concrete afspraken te maken over de voorwaarden waaronder migranten naar Nederland komen? Volgens de Adviesraad Migratie kan dat een win-winsituatie opleveren voor beide landen. Indonesië en Tunesië zouden daar geschikte landen kunnen zijn voor zo’n partnership, zei Kremer vorig jaar nog bij de NOS.
‘Als je naar de tekorten kijkt is het heel onverstandig om je hoofd in het zand te steken.’
Het ging daarbij met name om de langdurige zorg, waar nu al ‘schrijnende situaties’ ontstaan, doordat door personeelstekorten ‘noodzakelijke, passende zorg’ voor steeds meer mensen niet beschikbaar is. Gerichte migratie, vooral van buiten de Europese Unie, kan dat probleem grotendeels verzachten, aldus Kremer. ‘Arbeidsmigratie van buiten Europa is nu eigenlijk nog een taboe. Dat is onverstandig. Als je naar de tekorten kijkt is het heel onverstandig om je hoofd in het zand te steken.’
#4. Een inburgeringsfonds
Maar ook Kremer ziet dat de omstandigheden waaronder migranten leven dan wel in orde moeten zijn. ‘Arbeidsmigratiebeleid betekent ook dat je als overheid veel doet voor huisvesting en inburgering en op die manier zorgt dat er draagvlak is’, zegt ze. Ze pleitte in dat kader recent nog in het FD ervoor dat ook bedrijven meer hun verantwoordelijkheid nemen. ‘Arbeidsmigranten die blijven, moeten in staat worden gesteld om de taal te leren en zich door te ontwikkelen om zo de overstap te kunnen maken naar ander werk. Laat werkgevers daarom meebetalen aan een fonds voor inburgering en integratie.’
‘Als werkgevers alleen migranten willen om het systeem te ontduiken, is dat nadelig voor iedereen.’
Je moet mensen ook helpen in hun ontwikkeling, vindt ze namelijk. ‘Niemand wordt oud in de logistiek.’ En in elk geval streng erop toezien dat bijvoorbeeld de regels worden nageleefd. ‘De arbeidsinspectie en andere inspectiediensten die op deze regels moeten toezien, zijn feitelijk onze nieuwe douaneposten’, zei ze er in 2015 over tegen de Volkskrant. ‘Daarop moet je niet bezuinigen. Als we zorgen dat in Nederland niemand minder wordt betaald dan het minimumloon, komen er ook minder migranten. Waarom willen werkgevers hen in dienst nemen? Als dat alleen is om het systeem te ontduiken, is dat nadelig voor iedereen en moeten we die migranten weren.’
#5. De Duitse aanpak
Tegenstanders van migratie verwijzen vaak naar het ‘Deense model’. Kremer kijkt liever naar de Duitse aanpak, waar de overheid volgens haar zo’n beetje ‘alles’ anders én beter doet dan in Nederland. ‘De overheid zegt daar: we moeten gaan sturen. Daar is migratie een integraal onderdeel van het arbeidsmarktbeleid’, zei ze pas nog in het Parool. Maar in Nederland wordt daar volgens haar veel te weinig over nagedacht. ‘De overheid heeft te lang niks gedaan. Ja, dan overkomt migratie je. Maar het kabinet kan veel meer aan de touwtjes trekken, veel meer het initiatief nemen.’
‘Er kan meer dan je denkt en meer dan nu gebeurt.’
Zo kunnen door EU-regels arbeidsmigranten uit andere lidstaten niet worden geweerd, maar kan het kabinet wel ingrijpen door bedrijven te dwingen hogere lonen te betalen, vaste contracten te geven en arbeidsomstandigheden te verbeteren. Dan wordt het vanzelf onaantrekkelijker om goedkope arbeidskrachten uit het buitenland in te huren. Kremer (die ook lid is van de raad van advies van het UWV Werkbedrijf) pleit daarnaast voor meer sturing op welke bedrijven hierheen komen. ‘Er kan meer dan je denkt en meer dan nu gebeurt.’
Meer over Monique Kremer?
Beluister wat Monique Kremer vorig jaar bij BNR zei over werving en selectie van migranten:
Meer over wereldwijd werven?
Op 14 februari 2023 organiseert Werf&, samen met Intelligence Group en Decisio, het allereerste Congres over de Internationalisering van de Arbeidsmarkt ooit in Nederland. Daar komt onder meer aan de orde wat de populairste beroepen zijn voor kenniswerkers en hoe aantrekkelijk Nederland eigenlijk is voor werkzoekenden over de grens. Monique Kremer verzorgt er de openingskeynote. Meer weten? Kijk hier.
