Het is misschien geen populair onderwerp, en weinig politici zullen momenteel hun handen eraan willen branden. Maar willen we de arbeidsmarkt draaiende houden, willen we de krapte structureel tegengaan, dan moet ‘rationele migratie’ echt op de agenda komen, zei econoom Mathijs Bouman gisteren op het uitverkochte seminar Arbeidsmarkttrends 2023-2027, in het Van der Valk Hotel in Utrecht. ‘Laten we dat nou eens slim doen, in plaats van het op z’n beloop te laten.’
En laten we bij die migratie vooral naar Noord-Afrika kijken, was zijn oproep. Want met die landen hebben we verhoudingsgewijs veel gemeen. Met een kwinkslag naar ‘de Europese Unie van de toekomst’ liet hij een kaart zien van het Romeinse Rijk van 117, waar de nauwe verwevenheid al meteen duidelijk werd. ‘Er is ook een culturele overeenkomst. Ze hebben dezelfde tijdzone. En, laten we zeggen, door de geschiedenis zijn ze ook vrij goed in de beheersing van Europese talen.’
Nederland wil dat niet
Nederland wil het misschien niet zo erkennen, beseft Bouman. ‘Maar we moeten als Europa echt samen ervoor zorgen dat het daar evenwichtige economieën worden. Een beetje zoals de VS ook doet met Mexico. Erin investeren, mensen opleiden, et cetera.’ In Europa gebeurt dat deels al, via het Euro-Mediterranean Partnership, kortweg Euromed. ‘Maar Nederland doet daar – in tegenstelling tot Duitsland – bijvoorbeeld niet aan mee. Ik vind dat een totaal gemiste kans.’
‘Afrika is nog het enige gebied met een bevolkingspiramide die op een piramide lijkt, en niet op een zuil.’
In 1970 stonden er tegenover elke AOW’er in Nederland nog 6 werkenden. In 2010 was de verhouding 1 op 4, en nu al 1 op 3. Als er niets verandert wordt het binnen één generatie zelfs 2 werkenden op elke AOW’er, rekende Bouman zijn gehoor voor. ‘Zonder migratie daalt de beroepsbevolking in Nederland gewoon keihard. Met migratie ook, maar dan iets minder hard.’ En Afrika is daarbij volgens hem eigenlijk het enige continent met potentie. ‘Dat is nog het enige gebied met een bevolkingspiramide die op een piramide lijkt, en niet op een zuil.’
Geen vingertje wijzen
Ook bij andere sprekers kwam migratie terug als oplossingsrichting om veel van te verwachten. En dan met name van Afrika als continent. Maar dan moeten we ook eerlijk durven kijken naar hoe we zelf met arbeidsmigranten omgaan, stelde bijvoorbeeld Aad van der Werf. ‘Echt, met dat vingertje wijzen naar Qatar, dat hoeft niet, als je beseft hoe we het in Nederland zelf vaak doen.’
Van der Werf verwees in zijn bijdrage onder meer naar het Eindrapport verkenning bevolking 2050, dat laat zien dat we de steeds meer mensen tekort komen op de arbeidsmarkt, en dat dit in 2030 al kan leiden tot kosten van 71 miljard (!) euro. ‘We zitten echt in een perfect storm‘, zei hij. ‘We moeten grote actie ondernemen, als we straks nog zorg willen, en willen dat er straks nog een leraar voor de klas van onze kinderen staat. Dat is wel iets om van wakker te liggen, denk ik.’
‘Slecht werkgeverschap is de belangrijkste vertrekreden. En ik denk dat Nederland gewoon slecht scoort hierop.’
In tegenstelling tot Bouman gelooft hij trouwens wel dat er nog veel kansen liggen bij het zogeheten ‘onbenut arbeidspotentieel‘. ‘Als je echt specifiek gaat zoeken, zijn ze er nu echt nog wel. Maar je moet wel anders gaan kijken naar je doelgroepen. En naar je leiderschap. Slecht werkgeverschap is de belangrijkste reden om te vertrekken. En ik denk dat we in Nederland gewoon slecht scoren hierop.’ Hij pleit daarom voor sociale innovatie. Met de medewerker centraal. ‘Uit onderzoek van professor Volberda blijkt dat 30 tot 50 procent van het menselijk potentieel onderbenut is. Daar valt nog veel winst te halen.’
40 velden invullen
Iets wat ook recruitment-expert Gusta Timmermans benadrukte in haar bijdrage. De meeste organisaties zijn nog weinig volwassen in hun recruitment, constateerde ze. ‘Je ziet nog organisaties waar je als kandidaten 40 velden in een formulier moet invullen. En dan vinden ze het raar dat ze geen kandidaten krijgen.’ Terwijl het ook anders kan. Sinds kort is ze bijvoorbeeld bezig voor Schiphol, waar ze (samen met anderen) al in 3 weken 100 van de (voor maart) beoogde 850 beveiligers wist binnen te halen. Met name dankzij een laagdrempelig proces. ‘We appen alle kandidaten binnen 2 uur na binnenkomst. Ook ‘s avonds en in het weekend.’
En zo lukt het dus toch nog om successen te boeken, ook in een krappe arbeidsmarkt. Maar het is wel hard werken, zegt ze. En vraagt ‘een bredere kijk dan alleen vacatures en een ATS’. Het gaat volgens haar bijvoorbeeld ook om onderwerpen als: diversiteit, preboarding, onboarding, weten welke (soft) skills je in de toekomst nodig hebt, generatiemanagement, interne mobiliteit. En om recruiters die kunnen selecteren, coachen, beïnvloeden, meten, sturen, plannen, sourcen, overtuigen en presenteren. Om maar een paar skills te noemen. En nog genoeg te doen dus voor recruitmentteams in 2023, aldus Timmermans.
Trends in sneltreinvaart
Een boodschap die ook bij Intelligence Group-directeur Geert-Jan Waasdorp veelvuldig doorklonk, in de trends die hij in sneltreinvaart opsomde. Van TikTok tot de kandidaat in de driver’s seat. Van sourcing als belangrijkste wervingsstrategie, tot de kansen van platformtechnologie. Van werk-as-a-service tot het WorkID, dat vanaf 1 januari in België wordt gelanceerd. En van massale fake applicants uit India tot skills, beweegmotieven, recruitment marketing automation, en, ook belangrijk: interne mobiliteit. ‘Een onderwerp dat we in Nederland een beetje vergeten lijken te zijn.’
Maar ook bij hem kwam migratie duidelijk op de agenda, en hij noemde Afrika zelfs ‘het allergrootste talentblok ter wereld. Miljoenen mensen haal daar per jaar hun certificaten via mooc‘s en hun mobiel. En via Remote.com of Deel.com ben je overal ter wereld in no-time live met je bedrijf, kun je zo aan de slag in Nigeria.’ Engels zal sowieso steeds meer standaard worden op de arbeidsmarkt, verwacht Waasdorp. ‘DNB en KvK werven al Engelstalig op de Nederlandse arbeidsmarkt. Dat geeft al wel een signaal, denk ik. Begin er dus nu maar mee, dan kun je er in 2025 ook profijt van hebben.’
‘2022 was het makkelijkste wervingsjaar van het hele komende decennium.’
Want dacht je dat 2022 een moeilijk jaar was om te werven? ‘Het was het makkelijkste wervingsjaar dat je het hele komende decennium zult beleven’, besloot Waasdorp. ‘Het wordt de komende jaren nog zeker 3 keer zo moeilijk. En dus heb je als recruiter ook minimaal 3 keer zoveel budget nodig. Zeg tegen de directie in je organisatie maar dat ik het gezegd heb.’
Meer over migratie?
Op 14 februari 2023 organiseert Werf&, samen met Intelligence Group en Decisio, het allereerste Congres over de Internationalisering van de Arbeidsmarkt ooit in Nederland. Daar komt onder meer aan de orde wat de populairste beroepen zijn voor kenniswerkers en hoe aantrekkelijk Nederland eigenlijk is voor werkzoekenden over de grens. Meer weten? Kijk hier.
Congres Internationalisering
Lees ook
Fotografie: Jasper Spanjaart