Duitsland wil jaarlijks 400.000 arbeidsmigranten aantrekken, juist voor de sectoren waar nu krapte is, zo werd vorig jaar bekend. En ook de Franse regering durft het aan om actief in te zetten op arbeidsmigratie en wil ‘een paar duizend tot enkele tienduizenden’ tijdelijke verblijfsvergunningen verlenen aan migranten die onder meer in de horeca en bouw kunnen werken.
Alleen D66 zegt dat de Nederlandse economie niet kan zonder extra werknemers uit het buitenland.
Maar ondanks dat de personeelstekorten in Nederland minstens even hoog liggen, zo niet nog hoger, lijkt het onderwerp hier een stuk gevoeliger te liggen. Als minister Van Gennip voorzichtig oppert om meer migranten toe te laten om de problemen op de arbeidsmarkt te verlichten, wordt ze bijna gekielhaald. Van de huidige coalitiepartijen in de regering is D66 als enige (uitgesproken) voorstander van méér arbeidsmigratie. Volgens de partij kan de Nederlandse economie niet zonder extra werknemers, mits de huisvesting en de beloning verbeterd worden.
Terugdringen of niet?
Alle andere regeringspartijen vragen juist om maatregelen om de instroom van arbeidsmigranten terug te dringen. En ook grote delen van de oppositie steunen die lijn. Niet alleen ter rechterzijde, maar bijvoorbeeld ook de SP pleitte al meermaals voor een tijdelijke stop op de komst van alle arbeidsmigranten uit de EU. En ook binnen het kabinet lijken de meningen verdeeld: Volkshuisvesting-minister Hugo de Jonge heeft ook al vaker aangegeven de migratie momenteel te hoog te vinden.
Bijna alle regeringspartijen willen de instroom van arbeidsmigranten terugdringen.
Het is een bekend dilemma, schetst Gerwin van der Meulen, partner bij economisch onderzoeks- en adviesbureau Decisio. Hij ziet het bijvoorbeeld vaak als zich in een gemeente een bedrijf vestigt met veel buitenlandse werknemers. ‘Bij de wethouder Economische Zaken gaat dan de vlag uit. Terwijl de wethouder Wonen denkt: hoe dan? Waar laten we al die mensen? Hoe leg ik het uit aan de inwoners die al lang op een woning aan het wachten zijn?’
Landelijke database
Decisio beheert een landelijke monitor, op basis van CBS-data, waarin eigenlijk iedere werknemer in Nederland met een buitenlands paspoort te vinden is. ‘Van kennismigrant tot arbeidsmigrant’, aldus Van der Meulen. Die informatie wordt veel geraadpleegd door bijvoorbeeld gemeenten en provincies om hun beleid op te baseren, maar in toenemende mate ook door schoolbesturen. ‘In de Duin- en Bollenstreek zien die bijvoorbeeld ineens veel Poolse kinderen in de klas. Wij helpen hen dan in het vraagstuk hoe daarmee om te gaan.’
‘Ik zie dat we in Nederland nog krampachtig met dit vraagstuk omgaan.’
De arbeidsmarkt is momenteel ‘sterk aan het veranderen’, ziet hij. Door de vergrijzing enerzijds, maar anderzijds dus ook door migratie, vooral van EU-ingezetenen. ‘Er is een flinke flexibilisering gaande, vooral in de distributie en logistiek. Daar zijn ook veel meer tijdelijke pieken te zien, die vrijwel volledig opgevangen worden door arbeidsmigranten. Maar tegelijk zie ik dat we als Nederland nog krampachtig met dit vraagstuk omgaan. We zeggen A, maar doen vaak B.’
Overal groei
In 2022 groeide het aantal inwoners in vrijwel alle Nederlandse gemeenten. Dit kwam vooral door de toegenomen immigratie, onder andere van Oekraïners, aldus het CBS. In plaats van je hiertegen te verzetten, heeft het volgens Van der Meulen meer zin een genuanceerd debat erover te voeren. Vandaar dat hij op 14 februari samen met Werf& en Intelligence Group het allereerste Nederlandse Congres over de Internationalisering van de Arbeidsmarkt ooit organiseert. Daar komt onder meer aan de orde wat de populairste beroepen zijn voor kenniswerkers en hoe aantrekkelijk ons land eigenlijk is voor werkzoekenden over de grens.
‘Onze arbeidsmarkt is op alle fronten aan het internationaliseren’, zegt hij. ‘Ik zou tevreden zijn als we in het debat daarover wat meer nuance weten aan te brengen. We moeten mensen op een goede manier welkom heten, onderdeel van de samenleving laten zijn. Qua integratie, maar dus ook als het gaat om onderwijs of huisvesting.’
‘Politieke scoringsdrang’
Hij verwijst daarbij onder meer naar Monique Kremer, voorzitter van de Adviesraad Migratie. Zij stelde in december nog in het FD dat het niet draait om de vraag wel of geen arbeidsmigratie, maar om: wat voor samenleving wil Nederland zijn? En welke economie en arbeidsmarkt past daarbij? De ‘politieke scoringsdrang’ rondom migratie zit volgens haar het ‘goede gesprek’ in de weg over wat Nederland echt nodig heeft.
‘Internationaal werven is tegenwoordig heel makkelijk. Je organisatie meekrijgen, dat is de echte uitdaging.’
Terwijl er geen tijd te verliezen is, vult Intelligence Group-directeur Geert-Jan Waasdorp aan. ‘Als jij denkt dat je over 3 jaar niet zonder internationale werknemers kunt, moet je nú beginnen. En dan zul je minimaal 10 keer denken: waar ben ik aan begonnen? Maar dat is logisch: het gaat wel om een interne cultuurverandering. Daar moet je nu mee beginnen om over 3 jaar succesvol te kunnen zijn. Internationaal werven is tegenwoordig heel makkelijk geworden. Maar je organisatie meekrijgen, dat is de echte uitdaging.’
Grotere scope
Veel hiring managers, maar vaak ook recruiters, hebben vooral Nederland nog als scope, constateert Waasdorp. Maar dat is een arbeidsmarkt die steeds verder opdroogt, zegt hij. En dus wordt het verstandig om ook over de grens te leren kijken. Voor alle doelgroepen. ‘Je ziet het bijvoorbeeld bij ASML’, zegt hij. ‘Die keken eerst alleen voor hun meest hoog opgeleiden over de grens. Maar tegenwoordig hebben ze ook veel mbo’ers nodig voor het onderhoud, en ook die vinden ze steeds moeilijker in de eigen regio.’
De internationale arbeidsmarkt liet zich voorheen redelijk goed in twee categorieën splitsen. Enerzijds had je de kennismigranten, de white collar workers, waar vooral corporate recruiters zich op richtten. ‘Die spreken ruwweg goed Engels, en vind je op LinkedIn’, vat Waasdorp het samen. Anderzijds had je de blue collar workers, wat veel meer een ‘agency-markt’ is, zoals Van der Meulen het noemt. ‘Die mensen vind je niet op LinkedIn, spreken hun talen minder. Ze zijn ook minder gedreven door de wens om internationaal te werken, maar willen vooral inkomen verwerven.’
‘Laten we eraan wennen dat de arbeidsmarkt internationaal is. Anders missen we straks echt de boot.’
Hier zie je vaker dat de bureaus dan bijvoorbeeld ook voor huisvesting zorgen, en voor begeleiding van de werknemers in de eigen taal, zegt hij. En de bureaus zijn ook actief op de lokale arbeidsmarkten. Maar de scheidslijn tussen de twee groepen is niet meer zo hard als hij ooit misschien was, constateert Waasdorp. ‘Iemand als Alrik Lamberink haalt voor detacheringsbureau Xelvin nu ook al engineers voor de energietransitie uit Zuid-Afrika. De krapte in het mbo-segment is zo groot geworden, dat zij ook steeds vaker de inkomensgrens van kennismigranten halen.’
Vooravond van een boom
De internationalisering van de arbeidsmarkt is feitelijk nog maar net begonnen, denkt hij. ‘In de techniek, de zorg, ik denk dat we aan de vooravond staan van een enorme boom. Zonder migranten krijgen dat soort sectoren het heel moeilijk. Maar de Nederlandse recruiter moet hierin nog wel een been bijtrekken.’ Laten we er inderdaad aan gaan wennen dat de arbeidsmarkt internationaal is, valt Van der Meulen hem bij. ‘Anders missen we straks echt de boot. En laten we ons niet leiden door angst. Het is echt een misvatting dat iedereen nog zo graag naar Nederland wil komen.’
‘Nederland kan echt de gateway to Europe zijn op talentgebied.’
‘We hebben in Nederland alles om Europees kampioen te zijn op het gebied van internationaal werven’. aldus Waasdorp. ‘Nederland kan echt de gateway to Europe zijn op talentgebied. We zijn Europees gezien het meest professioneel als het om recruitment gaat. Maar het talent dat we hierin hebben moeten we wel meer uitnutten. We kunnen niet langer denken dat we het in Nederland zo goed geregeld hebben omdat we nu toevallig allemaal redelijk Engels spreken.’
Meer over wereldwijd werven?
Op 14 februari 2023 organiseert Werf&, samen met Intelligence Group en Decisio, het allereerste Congres over de Internationalisering van de Arbeidsmarkt ooit in Nederland. Daar komt onder meer aan de orde wat de populairste beroepen zijn voor kenniswerkers en hoe aantrekkelijk Nederland eigenlijk is voor werkzoekenden over de grens. Meer weten? Kijk hier.