De coronapandemie heeft de afgelopen jaren een grote impact gehad op het internationale verkeer van werknemers. Het ‘grensoverschrijdend gedrag’ van arbeidsmigranten stortte in die tijd als het ware als een plumpudding in elkaar. Maar afgaande op recente cijfers van Indeed is dat effect inmiddels alweer behoorlijk verleden tijd: blijkbaar wordt er weer flink over de grens naar nieuw werk gezocht.
‘Het vermogen van arbeid om over de grenzen te gaan is cruciaal voor de arbeidsmarkt’.
Door digitalisering en de revolutie van ‘werk op afstand’ zal dat de komende jaren alleen nog maar meer worden, voorspelt de vacaturesite zelfs. Goed nieuws, aldus de auteurs van het bijbehorende rapport, Alexandre Judes, Annina Hering en Pawel Adrjan. Want migratie mag dan over de hele wereld een controversieel onderwerp zijn, ze stellen dat ‘het vermogen van arbeid om over de grenzen te gaan van vitaal belang is voor het vlotte functioneren van de arbeidsmarkt’.
Ruim 100 miljoen vacatures
Indeed keek voor dit onderzoek naar ruim 800 miljoen grensoverschrijdende zoekopdrachten naar werk, tussen januari 2019 en april 2022, en meer dan 100 miljoen vacatures in 32 landen in Europa (inclusief Zwitserland en de UK). Daarnaast deed Indeed Hiring Lab in maart dit jaar ook nog een aantal enquêtes onder werkgevers en werknemers in 8 landen (waaronder Nederland). Wat valt daarbij zoal op?
- Het aantal mensen dat in een ander land naar werk zoekt, is weer terug op het niveau van vóór de pandemie.
- Waar voor Europeanen zelf het aantal zoekopdrachten over de grens nog steeds iets onder het niveau van pre-corona ligt, is dat voor niet-Europeanen nu zelfs hoger. Flink hoger zelfs, met bijna 40% meer zoekverkeer dan het gemiddelde tussen 2017 en 2019.
- Het zijn de landen met hoge inkomens die de meeste werkzoekenden aantrekken. Daarnaast zijn landen aantrekkelijk waar het aantal vacatures het snelst hersteld is van de pandemie.
- Opvallend is dat het VK ook na de Brexit bij (Europese) werkzoekenden nog altijd een populair land blijft om te gaan werken.
Minder restricties
- De opleving van het grensoverschrijdend vacaturezoekverkeer heeft natuurlijk vooral te maken met het steeds meer opheffen van de corona-restricties.
- Maar ook werken op afstand speelt een rol: in Frankrijk, Duitsland en het VK (de drie grootste Europese economieën) kennen ongeveer 2 tot 3 keer zoveel buitenlands werkzoekenden voor werk-op-afstand dan binnenlandse werkzoekenden. Buitenlands werkzoekenden hadden bijvoorbeeld bijna 2,6 keer meer kans om naar banen op afstand te zoeken in Frankrijk dan binnenlandswerkzoekenden, bijna 1,9 keer meer kans in deVK en 1,7 keer meer kans in Duitsland. Dit suggereert dat banen die op afstand kunnen worden uitgevoerd, daadwerkelijk het potentieel van een wereldwijde pool aan werknemers hebben.
- Ook geopolitiek speelt een rol. In Polen opende Indeed dit jaar een versie in de Oekraïense taal. Van alle zoekopdrachten naar werk in Polen maakte deze versie vervolgens al snel 1,5% uit.
- Werkgevers in de 8 onderzochte Europese landen hebben vaak speciale regelingen ter ondersteuning van Oekraïense vluchtelingen. Het aandeel varieert van 29% van reagerende organisaties in Italië tot 57% in België.
- Nederland is koploper als het erom gaat Oekraïense vluchtelingen aan een baan te helpen. Tenminste: 53% heeft hier voor hen geschikte banen beter zichtbaar gemaakt (tegenover 24% in Frankrijk). In Italië heeft daarentegen 55% een snel sollicitatieproces voor hen ingericht (tegenover 18% in Zwitserland).
Hoe denken bedrijven?
Hoe denken bedrijven over het inhuren van buitenlandse werknemers? Volgens het Indeed-onderzoek bereiden zowel werkgevers en werknemers zich voor op een opleving in migratie. Uit het onderzoek onder werkgevers in 8 landen blijkt dat maar liefst 64% van hen in 2022 ‘zeker’ of ‘waarschijnlijk’ buitenlandse werknemers zal aannemen. Dit heeft trouwens niet alleen met de krapte te maken. Ook de behoefte aan een bepaalde talenkennis en de wens om te profiteren van de kwalificaties van buitenlandse kandidaten worden genoemd.
‘Het recept voor het aantrekken van buitenlandse werknemers heeft altijd meerdere ingrediënten.’
Veel werkgevers nemen momenteel dan ook concrete stappen om buitenlandse kandidaten aan te trekken. Ze adverteren bijvoorbeeld vacatures in andere landen, plaatsen vacatures in meerdere talen of huren buitenlandse wervingsbureaus of interne recruiters met kennis van vreemde talen in. Wat ook veel gebeurt is de migranten hulp bieden, zodra ze eenmaal in een nieuw land zijn aangekomen. ‘Maar dat geen enkele strategie werd gekozen door de meerderheid van de respondenten suggereert dat het recept voor het aantrekken van buitenlandse werknemers altijd meerdere ingrediënten heeft’, aldus de onderzoekers.
Waar willen we heen?
De Luxemburgse site van Indeed is een van de kleinste in Europa. Van alle zoekopdrachten naar vacatures hier kwam in 2021 maar liefst 74% van buiten het land zelf. Tegelijkertijd was van alle zoekopdrachten naar vacatures die mensen ín Luxemburg uitvoerden slechts 32% over de grens. Luxemburg had in die zin het grootste netto effect van alle onderzochte landen. Ook Zwitserland heeft een vergelijkbare plek in het landschap. Van de zoekopdrachten op de Zwitserse site van Indeed was ongeveer 32% van buiten het land zelf afkomstig, terwijl 11% uitgaand was.
Slechts 5 landen hebben te maken met een brain gain.
Het andere uiterste is juist het VK, dat – zeker na de Brexit – weer een behoorlijk binnenlandse focus heeft. Van alle zoekopdrachten hier, keek maar 1,4% van de werkzoekenden naar buiten. En van de vacatures voor Britse banen kwam ook slechts 3,2% van buiten de landsgrenzen. Dat betekent overigens wel dat de ‘netto stroom’ nog steeds positief was (en er dus een ‘brain gain’ was, aldus Indeed, een vrolijk lot dat slechts 5 van de 32 onderzochte landen delen).
Aan het andere eind van het spectrum bevindt zich bijvoorbeeld Griekenland, waar maar liefst 12,2% van alle zoekopdrachten van werkzoekenden gaat naar vacatures en functies over de grens, terwijl slechts weinigen een baan ín Griekenland zoeken.
Best enthousiast
Uit de enquêtes (in samenwerking met Censuswide) blijkt dat vooral in Nederland de arbeidsmarktkrapte meteen wordt genoemd als reden om over de grens te gaan werven. Tenminste: hier is dat voor 57% een belangrijke reden, terwijl het in Duitsland 51% is en het gemiddelde slechts 43% is. Vaardigheden in vreemde talen? Dat is daarentegen weer veel belangrijker voor bijvoorbeeld werkgevers in Italië (46%), Zwitserland (42%) en Frankrijk (41%) (gemiddeld 37%). In het geval van Frankrijk en Italië is dat overigens ook logisch, omdat hier gemiddeld minder volwassenen meer dan één taal beheersen.
‘Buitenlands personeel lijkt zeker geen tweede keus voor werkgevers.’
‘Over het algemeen geven de onderzoeksresultaten aan dat de belangrijkste reden voor het aannemen van mensen over de grens de vraag naar gekwalificeerd personeel is. Buitenlands personeel lijkt zeker geen tweede keus voor werkgevers’, aldus de auteurs. Al rapporteren werkgevers wel problemen met voldoende taalvaardigheid (33%), en geeft 27% aan dat de migranten onvoldoende kennis hebben van de lokale markt. Opvallend: ongeveer 20% van de werkgevers zei dat ze eigenlijk niet wisten hoe buitenlandse kandidaten te vinden. En 13% gaf aan dat hun werknemers liever niet met buitenlanders werken.
Bijna drie kwart vindt het leuk om met buitenlandse collega’s te werken.
Dat lage aantal kan best kloppen. De geënqueteerde werknemers tonen zich namelijk over het algemeen ook best enthousiast over werken met mensen uit een ander land. Zo zegt ongeveer 73% van hen het ‘leuk’ te vinden om te werken met collega’s uit andere landen. Daarnaast zei 72% te geloven dat werken met buitenlanders hen hielp nieuwe dingen te ontdekken. En 63% gelooft dat werknemers uit een ander land vaardigheden hebben die een aanvulling zijn op hun eigen capaciteiten.