Het CNV kwam recent met een buitengewoon smakeloze campagne die nauwelijks recht doet aan de werkelijkheid en zorgt voor polarisatie op de werkvloer, de werkdruk verder verhoogt en ziekteverzuim verergert in plaats van dat het een oplossing dichterbij brengt. Een gemiste kans om het slimmer en subtieler te doen. En de bal ligt voor open doel: de gentleman’s agreements die werkgevers met elkaar in de zorg zijn overeengekomen.
Ziekenhuizen en zorgbedrijven praten nog steeds volop over die gentleman’s agreements. En dan bedoel ik niet de film uit 1947 met in de hoofdrollen Gregory Peck, Dorothy McGuire en John Garfield. Ik bedoel dan de ongeschreven regel dat men niet bij elkaar werft. Soms staat het zelfs zwart op wit dat men niet actief bij elkaar werft, dit terwijl de kranten vol staan van een ‘war for talent’ en enorme kraptes op de arbeidsmarkt. Overigens in de zorg primair veroorzaakt door uitstroom en teleurstelling in management, bestuur en leiderschap in plaats van door een tekort aan instroom. Daarvan is dit herenakkoord een zoveelste bewijs.
Meerdere kwaden
Met dit soort gentleman’s agreements gebeuren er meerdere kwaden. Hieronder licht ik er enkele uit:
#1. Allereerst is een gentleman’s agreement betuttelend voor de eigen werknemers. Je bepaalt als het ware wat goed is voor je eigen en andere werknemers om met hen niet het gesprek aan te gaan over carrière, ambitie, arbeidsvoorwaarden en doorgroeimogelijkheden. Gentleman’s agreements ontnemen mensen kansen op de arbeidsmarkt, op verbetering in arbeidsvoorwaarden en persoonlijke groei. Het zou toch gek zijn als jouw werkgever voor jou bepaalt dat andere werkgevers je niet mogen polsen voor een verbetering van jouw arbeidsomstandigheden?
#2. Het legt het hele speelveld open voor alternatieven zoals uitzend- en detacheringsbureaus. Gentleman’s agreements zijn als het ware als het openleggen van het ‘slagveld’ in de war for talent voor derden. Derden die wél het gesprek aangaan met zorgmedewerkers, terwijl je jezelf en je concullega’s dit recht ontneemt.
#3. Gentleman’s agreements vormen een drogreden en vals argument om niet daadkrachtig te investeren in het professionaliseren van het recruitment- en onboardingproces. Terwijl steeds meer zorgmedewerkers verwachten dat ze benaderd worden voor een nieuwe baan – net zoals de rest van de arbeidsmarkt – doen zorginstellingen dit niet en bureaus het alleen maar meer.
#4. Gentleman’s agreements zijn tegen de wet. Het zijn verboden concurrentie-afspraken waar de ACM tegen zou moeten optreden. In dit geval zouden nagenoeg alle bestuurders van zorginstellingen, GGZ’s, en (academische) ziekenhuizen een boete moeten krijgen.
Zzp’ers omarmen
Het CNV moet niet afgeven op zzp’ers, maar ze juist eerder omarmen. Zzp’ers en gedetacheerden vormen een broodnodige flexschil in de zorg. CNV zou daarom moeten pleiten voor een eerlijk concurrentieveld op de arbeidsmarkt voor haar leden. Daardoor zal de arbeidsmarktpositie verbeteren en ook de onderhandelingspositie. Het zal me niet verbazen dat veel zorgmedewerkers in de flexschil terecht zijn gekomen doordat detacheerders betere werkgevers zijn, betere arbeidsvoorwaarden bieden, betere doorgroeimogelijkheden én – misschien wel het belangrijkste – hen de aandacht en waardering geven die ze verdienen.
Ik roep iedereen op de ACM op de hoogte te brengen van de illegale herenakkoorden.
Deze positie wordt ze door de illegale herenakkoorden in de schoot geworpen. Ik roep dan ook iedereen op, en vooral het CNV, die op de hoogte is van een gentleman’s agreement om hiervan de ACM op de hoogte te brengen.
Echt waar? Lol… al jaren bekend en dat gebeurt gewoon middels convenanten, bijv. in de zorg Bedrijven spreken volgens ACM illegaal af elkaars personeel niet over te nemen
https://t.co/sQMS5ElwrZ— Geert-Jan Waasdorp (@WaasdorpiGI) February 16, 2022
Honderden miljoenen boete
In 2015 betaalde Apple, Google, Intel en Adobe 415 miljoen dollar compensatie aan 64.000 benadeelde technici. De eerste eis was 3 miljard dollar. Door een herenakkoord werden salarissen gedrukt en werknemers carrièrekansen ontnomen. Exact hetzelfde gebeurt nu in de zorg in Nederland. Het zou dus echt een ‘war for talent’ moeten zijn met als doel om het zorgtalent te behouden voor de sector en minder snel te pushen naar bureaus of het zzp-schap.
Tegelijkertijd is het zeer aan te bevelen om wél te gaan samenwerken. Bijvoorbeeld door samen een bemiddelingsbureau op te richten. Zoals DeRotterdamseZorg doet met de WorkFlow doet. Of door platformtechnologie te implementeren in de matching op de zorgmarkt. Of door een alternatief zoals Doximity op te richten. In dat geval ga je van het defensief van (illegale) gentleman’s agreements naar het offensief wat empowerment voor zorgmedewerkers betekent. Een ander, progressief en modern geluid dat de arbeidsmarkt heel hard nodig heeft. Iets waar het CNV overigens bij mij om bekendstaat en een jas die ze beter past!