Als het in politieke debatten over migratie gaat, dan gaat het vaak al snel over asielzoekers. Maar wie naar de cijfers kijkt, ziet dat dit eigenlijk maar een kleine groep betreft in de totale migratiestroom. In 2023 kwamen er bijvoorbeeld in totaal 48.500 asielzoekers en nareizigers naar ons land toe. In mei dit jaar waren het er nog geen 3.000. Natuurlijk, dat is bij elkaar nog steeds elk jaar een flink dorp. Maar zet het eens af tegen andere groepen, zoals de arbeidsmigranten uit vooral Oost-Europa.
Volgens onderzoek is het aantal EU-arbeidsmigranten tussen 2006 en 2021 verviervoudigd.
Volgens onderzoek van SEO in opdracht van uitzendkoepel ABU is hun aantal tussen 2006 en 2021 verviervoudigd, en gaat het momenteel om zo’n 800.000 personen. Ter vergelijking: de totale Turkse gemeenschap in Nederland (dat is dus inclusief tweede en derde generatie) bedraagt ruim 430.000 mensen, de Marokkaanse gemeenschap zo’n 420.000 (van wie ongeveer 60% in Nederland geboren is). En als we de huidige trends doortrekken, dan zou het aantal arbeidsmigranten nog eens toenemen tot bijna 1,2 miljoen in 2030. Dat zijn, kort samengevat, heel wat meer dorpen dan die van de eerder genoemde asielzoekers.
Feitelijk onzichtbaar
En het gekke is: het zou zelfs nog wel eens een onderschatting kunnen zijn. Registratie is er namelijk nauwelijks. In de Telegraaf meldde de Rotterdamse wethouder Tim Versnel recent nog dat er misschien wel twee keer zoveel EU-arbeidsmigranten in zijn gemeente wonen als de officiële statistieken vertellen. En in de provincies Noord-Brabant en Overijssel meldden onderzoekers vergelijkbare fenomenen te zien: de helft van de migranten die daar wel wonen en werken, schrijft zich nooit in bij een gemeente en is dus feitelijk onzichtbaar.
‘Arbeidsmigranten zijn echt nodig voor onze welvaart, maar op deze manier kunnen we niet doorgaan.’
Het vrij verkeer van personen in de EU maakt dit mogelijk. En veel werkgevers zijn maar wat blij met de goedkope arbeidskrachten. Maar het begint wel te knellen, constateert zelfs een VVD-wethouder als Versnel. ‘Arbeidsmigranten zijn echt nodig voor onze welvaart’, zegt hij. ‘Maar op deze manier kunnen we niet doorgaan. We hebben maar beperkte ruimte. Het is frustrerend om geen zicht te hebben op wie er in de stad woont, het hangt samen met allerlei grotere problemen. Nederlanders maken graag een praatje met hun buren, maar veel mensen verstaan en begrijpen elkaar niet meer.’
Congres in Den Haag
De Rotterdamse wethouder Versnel is een van de sprekers op 9 september in Den Haag, als de tweede editie plaatsvindt van het congres Internationalisering van de Nederlandse Arbeidsmarkt, dat Werf& organiseert samen met OTTO Work Force. Ook mensen als ex-Kamerlid Gert-Jan Segers (nu strategisch adviseur bij OTTO Workforce), CNV-voorzitter Piet Fortuin en FD-econoom Mathijs Bouman zullen dan, onder voorzitterschap van Diana Matroos, met elkaar het gesprek aangaan over hoe deze internationalisering – letterlijk – in goede banen te leiden.
Het kabinet zegt arbeidsmigratie te willen beteugelen, maar is relatief vaag over hoe dat te doen.
Het nieuwe kabinet zegt arbeidsmigratie wel te willen beteugelen, maar het hoofdlijnenakkoord is relatief vaag over de precieze plannen hoe dat te doen. Wel zegt het kabinet onder meer de aanbevelingen van het Aanjaagteam bescherming arbeidsmigranten (‘rapport Roemer’) te willen uitvoeren en de uitzendbranche en wervingsbureaus te gaan reguleren via een toelatingsstelsel (WTTA). Ook zullen werkgevers van arbeidsmigranten verantwoordelijk worden voor overlast en kosten van arbeidsmigranten zonder reguliere huisvesting (shortstay en midstay). Zij moeten daarvoor afspraken gaan maken met gemeenten, zo is de bedoeling.
Betere registratie?
En de registratie van al die arbeidsmigranten? Zodat we beter weten om hoeveel mensen het echt gaat? Dat blijft lastig. Sinds eind 2022 probeert de overheid wel het tijdelijk verblijfadres, telefoonnummer en e-mailadres te registreren van mensen die korter dan 4 maanden in Nederland blijven voor werk of studie. Hiervoor is bijvoorbeeld ook de Wet basisregistratie personen gewijzigd. Eerder werd alleen van mensen die langer dan 4 maanden in Nederland verbleven, het verblijfadres geregistreerd. Maar hoeveel mensen daarbij nog steeds onder de radar blijven, is (vanzelfsprekend) volstrekt onduidelijk.
Uiteindelijk blijft de arbeidsmigrant volgens de wet zélf verantwoordelijk voor correcte inschrijving in Nederland.
Het probleem blijft: uiteindelijk blijft de arbeidsmigrant volgens de Wet BRP zélf verantwoordelijk voor correcte inschrijving. Een plicht voor uitzendbureaus om arbeidsmigranten te bewegen zich te laten inschrijven in de basisregistratie van gemeenten zal géén deel uitmaken van het nieuwe toelatingsstelsel, bleek eerder dit jaar. Te complex om te handhaven. En bovendien mogelijk een nogal papieren exercitie, aldus de (toenmalige) regering. Dit tot woede van de gemeenten. Want dat het daardoor ook nóg moeilijker wordt om eventuele uitbuiting van deze arbeidsmigranten aan te pakken? Tja, je kunt niet alles hebben natuurlijk…
Toenmalig SZW-minister Van Gennip zei op dat moment dat de regering andere maatregelen voorbereidt om de registratie van arbeidsmigranten ‘significant te verbeteren’. Over welke dat zijn zou de Kamer nog ‘voor de zomer’ worden geïnformeerd. Die zomer lijkt in Den Haag echter nog niet aangebroken.
Meer weten?
In 2023 vond de eerste editie plaats van het congres Internationalisering van de Nederlandse Arbeidsmarkt in Rotterdam. Samen met OTTO Work Force vindt op 9 september in Den Haag de tweede editie plaats. Tijdens dit congres worden deelnemers geïnspireerd door de feiten, de context, de praktijk, best practices, dilemma’s, uitdagingen, problematiek en oplossingen. Geen heilige huisjes, wel feiten en de praktijk. Problemen én oplossingen. Schrijf je dus nú in:
Internationalisering