In de verhouding sollicitant – recruiter ligt de macht bij de recruiter. Erken nou gewoon dat je daarvan geniet, roept auteur Renzo Verwer op.
Ik zou wel eens een serieus onderzoek willen zien naar sadisme bij recruiters en headhunters.
Smerige vragen
Er zijn prachtige sollicitatiecodes met wat wel en niet gevraagd mag worden tijdens gesprekken, maar reken als sollicitant gewoon op smerige vragen, die de werkgever niet eens mág stellen, zoals:
- Wil je zwanger worden?
- Heb je een relatie?
En nog onbeschoftere als:
- Mag ik je Facebook-wachtwoord?
Het schijnt in de Verenigde Staten soms echt gevraagd te worden. Krankzinnig, want dan kunnen ze ook iets plaatsen op je prikbord om je vervolgens dáárop af te wijzen.
‘Hoeveel hou jij van je ouders?’
Salem Samhoud, oprichter van ‘veranderadviesbureau’ &Samhoud vraagt aan sollicitanten hoeveel ze van hun ouders houden. Het is een overtreding van de sollicitatiecode, want naar privéleven mag niet gevraagd worden. Maar Samhoud weet het beter.
Zware teleurstellingen
Zijn uitleg: ‘Deze vraag omvat iemands hele levensgeschiedenis. Wat heeft iemand geleerd, van wie? Hoe is hij gegroeid? Heeft iemand zware teleurstellingen meegemaakt? Komt hij uit een harmonieus gezin? Zoekt hij in zijn werkomgeving ook harmonie of juist niet? Is hij in een eenoudergezin opgegroeid? Veel mensen die in eenoudergezinnen zijn opgegroeid, hebben al jong geleerd verantwoordelijkheid te nemen. Als iemand zijn levensverhaal met je wil delen, zal hij je ook andere dingen durven zeggen.
Het is een persoonlijke vraag, maar daar gaat het juist om. Wij gaan een verbinding aan met die persoon.’
Psychologisch spel
Mijn vraag, op mijn beurt: is Samhoud werkelijk geïnteresseerd in het toekomstig presteren van de sollicitant? Of is hij vooral geïnteresseerd in zijn eigen obsessies? Waarom overal een psychologisch spel van maken? Gaat het niet om hoeveel affiniteit iemand heeft met het bedrijf en het werk?
Creatieve vragen
Dan zijn er nog de ‘creatieve’ vragenstellers. De recruiters stellen dan vragen als: ‘Als ik je beste vriend(in) vraag om jou te schrijven, wat vertelt die dan? En als ik je vader/moeder dezelfde vraag stel?’ Of denk aan vragen als ‘Waar word je gelukkig van?’, ‘Wat is jouw doel?’ en: ‘Wanneer had jij voor het laatst het gevoel dat je door de grond wilde zakken?’
Gááp!
Sommige recruiters menen dan dat ze iemand leerden kennen. Ik moet van hun ‘creatieve’ vragen alleen maar gapen. Krijg je dan niet vooral sociaal wenselijke antwoorden? Zouden de recruiters zichzelf qua mensenkennis niet overschatten? Maar als de sollicitant geen antwoord geeft – veel mensen beweren op forums, heel stoer, dat ze na een lompe vraag het gesprek beëindigen en weglopen – krijgt hij of zij de baan sowieso niet.
Nagelbijten
In Nrc.next las ik over een recruiter die met een sollicitant sprak over ouders, onzekerheid en vrienden. De recruiter zei: ‘Ik zou je kunnen lekschieten. Maar dat ga ik niet doen. Ik ga je helpen. Je voorbeelden, daar moet je echt beter over nadenken (…) weet je wat me aan het twijfelen bracht? Je lichaamstaal. Je wendt je af als je nadenkt. En je nagelbijten.’ De sollicitant was hem niet authentiek genoeg.
Wat is authentiek?
Maar: je afwenden bij nadenken, is dat niet juist een teken van concentratie? En mensen beoordelen op authenticiteit, wie bepaalt wat authentiek is? Desgevraagd stelt de recruiter: ‘Wij werken voor bedrijven/opdrachtgevers die de top-5% van de academici willen leren kennen. De selectiecriteria voor functies bij dit soort bedrijven zijn streng. Wij bereiden kandidaten hierop voor door onder andere feedback te geven gedurende zo’n interview. Deze feedback wordt altijd als zeer nuttig ervaren.’
Op mijn vraag over zijn subjectiviteit gaat hij niet in.
Je afwenden en nagelbijten in plaats het door de recruiter gewenste kunstje vertonen – is dat niet zeer authentiek?
Solliciteren is oorlog
Voor de sollicitant kan ik nog dit zeggen: al die verhalen over ‘recruiten en solliciteren als proces van gelijkwaardig elkaar aftasten’, vergeet het maar. Solliciteren is oorlog, waarbij jij doorgaans de zwakkere bent. Voor jou honderd anderen. Baanverwerving is een strijd waarin alle partijen onoprecht zijn. Zo zegt de werkgever dat hij nieuwe medewerkers graag een uitdaging biedt. Maar hij wil vooral een werknemer voor wie het werk geen uitdaging is, hij moet vooral passen in het plaatje en zich snel kunnen aanpassen. Een werkgever wil vooral geen risico nemen.
Een uitdaging, jazeker
Jij als sollicitant vertelt natuurlijk niet dat je vooral solliciteert omdat hij een baan nodig heeft, maar zegt dat de baan een uitdaging is. Je kunt niet eerlijk zijn tijdens een sollicitatie, bij de geringste twijfel van de werkgever hang je. Dus zegt een goede sollicitant wat werkgevers graag willen horen.
Onderzoek naar sadisme
En dat onderzoek naar sadisme? Ik zou het graag zien! En elke recruiter zal – als-ie heel even graaft in zichzelf – het gevoel van macht heerlijk vinden. Erken dat gewoon.
Renzo Verwer (1972) is auteur en publiceerde vorig jaar het boek Waar blijft die baan: tien sprookjes over de arbeidsmarkt (uitgeverij Tiem)
Foto via: Flickr.com. Reacties welkom!