In de energietransitie is werk genoeg. Van de aanleg van zonnepanelen op daken, tot windmolens op zee, tot monteurs voor hoogspanningslijnen of energieprestatieadviseurs; wie hier aan de slag wil, is al snel onder de pannen. Energie is een sector met zéér zonnige arbeidsmarktkansen. Maar er is vooral behoefte aan mensen met een technische achtergrond. En laten die nou net ook zéér schaars zijn. En bovendien: het gaat vaak om functies waarvoor zij niet specifiek zijn opgeleid. De ontwikkelingen gaan hier zo snel, dat veel van de technieken nog niet bestonden toen sommige technici op school zaten.
De energietransitie is een mooie testcase voor die ándere grote transitie, die naar een skills-gerichte arbeidsmarkt.
Hoe zorg je dan toch voor voldoende instroom in de sector? Daarvoor worden momenteel tal van initiatieven ontwikkeld. Van (de Paskamer van) het House of Skills in de regio Amsterdam (foto boven) tot CompetentNL en Kansrijkberoep.nl, vrijwel overal wordt erop ingezet mensen om te scholen en te begeleiden richting de energietransitie. Gemene deler in al die initiatieven: skills. Het is steeds meer duidelijk dat werving en selectie op basis van cv in deze sector weinig zin heeft, en er dus andere aanpak nodig is. In die zin lijkt de energietransitie een mooie testcase voor die ándere grote transitie, die naar een skills-gerichte arbeidsmarkt.
Tool voor transitiepaden
Een van de initiatieven op dit gebied is het zogeheten ‘Instrument Transitiepaden Klimaatakkoord‘, dat maandag zijn vuurdoop beleefde. Dit instrument geeft een scherp beeld van de vaardigheden, competenties en kennis die nodig zijn om een overstap te maken naar een krapteberoep in de energiesector. Toets je bijvoorbeeld ‘Monteur hoogspanningslijnen’ in, dan rolt er zo een top 20 aan bijbehorende skills uit. Een datagedreven aanpak, ontwikkeld door CentERdata, in opdracht van de Topsector Energie, ondersteund door onder meer Berenschot, Talent voor Transitie en de NVDE (de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie).
Daarbij gaat het met name om de zogeheten transferable skills, legde senior scientist Marcia den Uijl (CentERdata) uit in een webinar dat de introductie van de tool begeleidde. Er werd voor ontwikkeling van de tool vooral gekeken naar vacatureteksten: wat staat dar nu in? ‘Maar we denken erover om ook de aanbodkant mee te nemen, dus de cv’s’, aldus Den Uijl. ‘We zijn er nog niet’, bevestigde ook Rob de Jeu, die vanuit Berenschot bij het instrument betrokken is. Maar de pilot is wel klaar om te worden uitgerold. En een grote groep organisaties blijkt al te staan te popelen om met de tool aan de slag te gaan.
De Jeu noemde het ‘de grootste uitdaging voor de energietransitie, de vraag waar je de juiste mensen vandaan haalt’. Werkgevers zijn nauwelijks bereid concessies te doen, merkt hij ook. ‘Maar dit soort tools kunnen hopelijk helpen te denken in andere termen dan standaard cv’s.’ Het is een tool met de potentie om ook ‘arbeidsmarktbreed’ uit te rollen, aldus Den Uijl. ‘We willen kijken of het bijvoorbeeld ook voor de zorg geschikt zou kunnen zijn.’ En er wordt bovendien tot op het hoogste niveau over gepraat. Een paar mensen verlaten het webinar maandag voortijdig: ze hebben een afspraak met minister Rob Jetten hierover.
Klimaatbanen in buitencategorie
Het geeft maar aan: een wereld in transitie vraagt ook om een nieuwe benadering van de arbeidsmarkt. Iets wat in januari ook al bleek uit de door UWV samen met de taakgroep Arbeidsmarkt en Scholing en SBB en scholing Klimaatakkoord tot stand gekomen publicatie Klimaatbanen in de gebouwde omgeving. Het aantal vacatures voor de relevante technische beroepen in de energietransitie lag in het derde kwartaal vorig jaar maar liefst op zo’n 46.000. En ook los van de klimaatdoelen blijkt er veel vraag naar dit soort technici.
Als het gaat om bijvoorbeeld isolatiemonteurs, zonnepanelenmonteurs, monteurs warmtenetten of energieprestatieadviseurs is de term ‘zeer krap’ al niet meer van toepassing. Dit soort beroepen zitten momenteel echt in de buitencategorie, zo blijkt. Het gaat overigens niet alleen om technische beroepen. Zo is er ook veel vraag naar bijvoorbeeld communicatieadviseurs en gebiedsregisseurs om draagvlak te creëren onder bewoners en eigenaren. Ook zijn er verduurzamingsadviseurs nodig om bewoners te adviseren, maar ook beleidsmedewerkers ruimtelijke ordening en vergunningverleners bij gemeenten zijn onmisbaar.
Wie iets voor het klimaat wil betekenen, heeft de banen dus voor het oprapen, concludeert de SER min of meer. ‘Er zijn veel mogelijkheden voor omscholing en om te leren in de praktijk. Door het hele land heen zijn er bijvoorbeeld opleidingstrajecten gestart waarin UWV, opleidingsinstituten en werkgevers samenwerken om zij-instromers om te scholen tot een beroep dat nu hard nodig is.’
Telefoontje van de ACM
En veel bedrijven zijn ook zelf aan de slag gegaan met scholing in deze richting. Zoals installatiebedrijf Breman dat een eigen Academy is begonnen. Het familiebedrijf heeft zelf 1.800 medewerkers (en ongeveer 150 vacatures). Al het personeel wordt in een voormalige fabriekshal van Philips geschoold. Ook concurrerende bedrijven en lokale vmbo- en hbo-scholen maken gebruik van de opstellingen in het pand in Zwolle, noteerde de Volkskrant onlangs. ‘We hebben niet alleen méér monteurs nodig, maar ook steeds beter opgeleide’, zei de binnen Breman verantwoordelijke Mark Sprenkels daarover.
‘We hebben niet alleen méér monteurs nodig, maar ook steeds beter opgeleide.’
Vorige maand sprak Doekle Terpstra, voorzitter van Techniek Nederland, zijn zorg uit over het feit dat installatiebedrijven inmiddels ‘voor enkele tientjes extra’ medewerkers ‘wegkapen’ bij concurrenten. ‘Ik kreeg daarna een telefoontje van de Autoriteit Consument & Markt, dat ik die opmerking niet mocht maken, omdat je zo eigenlijk een goed functionerende arbeidsmarkt belemmert’, aldus Terpstra tegen de Volkskrant. ‘Terecht natuurlijk, de markt moet zijn werk kunnen doen. Maar ik bedoelde te zeggen: op deze manier doe je niets aan het personeelstekort. We moeten mensen opleiden.’ En dus ook: ánders leren werven en selecteren…
Meer weten?
Meer weten over de huidige ontwikkelingen op de arbeidsmarkt? Welke trends en kengetallen zijn in 2022 voor jou van belang? Wat zijn de laatste nieuwtjes en waarmee behaal je meteen een aantal quick wins? Je leert het op 23 maart tijdens het seminar Arbeidsmarkttrends 2022-2026 van de Academie voor Arbeidsmarktcommunicatie.