Vergrijzing, ontgroening, dalende geboortecijfers in de volledige westerse wereld, en een daardoor stevig veranderende arbeidsmarkt. Ja, we weten het allemaal wel. Het zit er immers ook al jaren aan te komen. Maar beseffen we de enorme impact eigenlijk wel helemaal? Gezien de recente politieke ontwikkelingen in vrijwel heel Europa heeft het daar nog weinig schijn van. Worden de deuren volledig gesloten voor migratie, zoals sommige partijen bepleiten, dan zal eigenlijk overal in de wereld – behalve in Afrika en het Midden-Oosten – de komende decennia de (beroeps)bevolking stevig gaan krimpen. Met grote gevolgen.
In de Verenigde Staten is dat ook het geval, meldt Bloomberg op basis van een studie van Lightcast naar de Amerikaanse arbeidsmarkt. Verandert er niets, dan zullen de VS de komende 10 jaar zelfs met een personeelstekort van 6 miljoen mensen kampen, aldus het rapport. En dat heeft niet alleen te maken met veel mensen die met pensioen gaan, maar ook met mismatches en een flink dalende arbeidsparticipatie onder mannen. Dat laatste enerzijds door demografische ontwikkelingen, maar anderzijds ook door druggebruik en omdat zoveel Amerikaanse mannen gevangen zitten.
Meer consumenten dan producenten
‘Er komt een storm aan, ben je er klaar voor?’, vraagt Lightcast-econoom Ron Hetrick zich af naar aanleiding van het rapport. ‘In de komende 5 tot 7 jaar zal de groei van onze arbeidspool niet overeenkomen met die van onze bevolking. We zullen steeds meer consumenten dan producenten hebben, wat leidt tot prijsstijgingen en producttekorten.’ Volgens het rapport zijn oudere werknemers niet langer de drijvende kracht achter de groei van het aantal banen in de VS, zoals het geval was in de 20 jaar vóór de pandemie. Van de 5 miljoen werknemers die sinds 2020 de beroepsbevolking verlieten, was ongeveer 4 op de 5 ouder dan 55 jaar. Langer doorwerken? Het is in de praktijk in de VS nauwelijks aan de orde, stellen de onderzoekers.
In 2027 zal het aantal Amerikanen dat 65 jaar wordt bovendien voor het eerst groter zijn dan het aantal mensen dat zijn 16de verjaardag viert. En dat betekent dat er te weinig nieuwkomers de arbeidsmarkt betreden om gepensioneerden te vervangen. Een ander gevaar is de onbalans en mismatch tussen beschikbare werknemers en het werk waar vraag naar is. De Amerikaanse beroepsbevolking wordt hoger opgeleid en vrouwelijker, aldus Lightcast. En dat aanbod matcht niet met de vraag in sectoren als de gezondheidszorg en de bouw en de vraag naar beroepen als loodgieter of automonteur, waar nog altijd meer dan 90% man is.
4,6 miljoen aan de drugs of gevangen
Een even verontrustende bevinding van de onderzoekers is dat veel mannen in de meest actieve leeftijdsgroep van de arbeidsmarkt juist niet aan het arbeidsproces kunnen deelnemen door een toename van drugsmisbruik en gevangenneming. Junks en gevangenen zijn samen goed voor het verdwijnen van maar liefst 4,6 miljoen (!) Amerikanen uit de beroepsbevolking. En dat op een moment dat er juist een groeiend aantal vacatures is in ‘kritieke, door mannen gedomineerde skilled-trade banen’ is. Terwijl tegelijkertijd het aantal werkloze Amerikanen dat niet naar een baan op zoek is, sinds de pandemie is gestegen van 95 naar 100 miljoen.
Alcoholmisbruik zou in de VS leiden tot 232 miljoen gemiste werkdagen, oftewel: 112.000 een jaar lang afwezige fulltimers.
Daar komen volgens Lightcast trouwens ook nog 232 miljoen gemiste werkdagen bij door alcoholmisbruik, omgerekend maar liefst 112.000 fulltime werknemers die een heel jaar afwezig zijn. De onderzoekers denken daarom dat arbeidsmigratie broodnodig is om een deel van het tekort aan in de Verenigde Staten geboren mannen van gevorderde leeftijd op te vangen. Sommige industrieën zouden nu al moeite hebben om zonder te functioneren. Volgens Lightcast is bijvoorbeeld 18% van de werknemers in de gezondheidszorg inmiddels van buiten de VS afkomstig, waaronder 1 op de 4 artsen en 1 op de 5 geregistreerde verpleegkundigen.
Gebrek aan gevangenisbewaarders
De situatie in Europa is op veel fronten vergelijkbaar met die in de Verenigde Staten. Alleen is hier het aantal junks en gevangenen bijvoorbeeld veel lager. Volgens Eurostat zitten in de hele EU bijna een half miljoen mensen achter tralies. Dat is net iets meer dan 100 gevangenen per 100.000 inwoners. In Nederland daalde juist het aantal gevangenen sinds corona, en ons land staat daarmee verhoudingsgewijs ook redelijk onderaan de Europese lijst. Dat we toch vaak horen dat we in Nederland een opvangprobleem hebben, is dan ook niet zozeer te wijten aan een tekort aan cellen of een overschot aan gedetineerden, maar eerder aan… een gebrek aan gevangenisbewaarders.
Lees hier het hele Lightcast-rapport over de Amerikaanse arbeidsmarkt, inclusief een analyse van de situatie in Japan, en wat daarvan de te leren lessen zijn:
Lightcast rapport