Dat er de komende tijd nog steeds minder treinen rijden door het personeelstekort bij ProRail, dat moge bekend zijn. En dat ook de horeca een nijpend gebrek aan mensen kent is net zo min nieuws. Maar ook op andere terreinen in de samenleving beginnen de gevolgen van de krapte op de arbeidsmarkt steeds vaker zichtbaar te worden.
In juli stonden er landelijk 63 procent méér vacatures open dan vorig jaar.
In juli stonden er landelijk 207.000 vacatures open, een stijging van 63 procent (!) ten opzichte van dezelfde maand vorig jaar, meldde uitzendconcern Randstad vorige week. Het arbeidsaanbod is ondertussen erg laag (met slechts 11,1% actieve baanzoekers), en weinig duidt erop dat dit de komende maanden sterk gaat veranderen. Volop werk aan de winkel dus voor de vele recruiters (die momenteel ook al niet aan te slepen zijn). Maar waar leiden de personeelstekorten nu al tot merkbare effecten? We pikken er (opnieuw) 7 recente gevallen uit:
#1. Minder plek voor bevallingen
Eerst maar even het grote plaatje in de zorg: momenteel werkt 1 op de 7 werkende mensen in de zorg. Om in 2040 aan alle voorziene zorgvragen te voldoen, moet dat 1 op de 4 worden. Uit het Prognosemodel Zorg en Welzijn blijkt dat we in 2022 in het slechtste geval al 74.000 mensen in de zorg tekort komen.
En dat is in de praktijk dus nu al soms te merken. Zo dreigen zwangere vrouwen in Dordrecht op zoek te moeten naar een ander ziekenhuis om te bevallen. Het Albert Schweitzer ziekenhuis heeft zo weinig medewerkers beschikbaar dat het vrouwen geregeld moet doorverwijzen naar een ander ziekenhuis, meldde RTL Nieuws recent. Probleem is evenwel: niet alleen op de geboorteafdeling van het Dordtse ziekenhuis is het druk. Ook de andere ziekenhuizen in de regio hebben hier meer of minder mee te maken, laat Diederik Zijderveld van het Albert Schweitzer aan Rijnmond weten.
#2. Minder bagage mee
Een andere plek waar je al last kunt krijgen van de personeelstekorten is als je met het vliegtuig op vakantie gaat. De 7 bagage-afhandelingsbedrijven op Schiphol kampen namelijk ook met gebrek aan personeel, waardoor soms zelfs vluchten zonder bagage vertrekken. Piloten van Transavia wisten vorige week slechts te voorkomen dat de passagiers van hun vlucht zonder koffers op hun bestemming aankwamen door deze zelf in te laden, zo meldde de NOS.
Afgelopen weken leidde het personeelstekort ertoe dat zeker 10 vluchten vertrokken zonder of maar met een deel van de ruimbagage. ‘Het tekort is te wijten aan de coronacrisis vorig jaar’, aldus Joost van Doesburg van vakbond FNV. ‘Vluchten werden massaal geschrapt en personeel werd ontslagen omdat er geen werk meer was. Nu proberen de bedrijven elkaars personeel te overtuigen over te stappen naar de concurrent door hen een paar 100 euro extra salaris en betere arbeidsvoorwaarden te bieden.’ Maar genoeg om op tijd alle bagage aan boord te krijgen is het dus nog niet.
#3. Minder Nederlandse koks
Dan toch maar even naar de horeca. Want het zijn niet alleen de afwassers en mensen in de bediening aan wie een groot gebrek is, maar vooral ook: koks. Daaraan is de behoefte zelfs zo groot dat ondernemers noodgedwongen op zoek gaan naar koks uit Portugal, Spanje of Griekenland, meldde de NOS recent. Er zijn ook al speciale recruitmentbureaus die op deze groeiende vraag inspelen. Rick Polman (Van der Valk Eindhoven) sluit niet uit dat over een paar jaar de helft van alle koks uit het buitenland komt. ‘Gerechten met een Spaans of Italiaans sausje wellicht. Maar de schnitzel of appelmoes met kers, die blijft natuurlijk!’
Op het gebied van bedienend personeel speelt voor de horeca overigens ook nog het probleem dat ze veel concurrentie ondervinden van de vaccinatielocaties. Het RIVM en de GGD vissen voor een groot deel in dezelfde vijver van potentieel personeel, en kunnen doorgaans beter betalen.
#4. Minder snel een uitkering
De personeelstekorten hebben landelijk het voordeel dat het aantal WW-uitkeringen daalt, zelfs tot onder het niveau van vóór de coronacrisis. Toch kampt ook het UWV momenteel met de schaarste. En wel: door een tekort aan keuringsartsen kunnen mensen met schulden die een arbeidsongeschiktheidsuitkering aanvragen steeds dieper in de financiële problemen raken, zo meldt De Telegraaf.
Het duurt nu soms wel tot een jaar voordat het UWV over een WIA-aanvraag beslist.
Het UWV laat in een reactie aan de NOS weten dat het de problemen herkent en erkent, en dat het in overleg met het ministerie van SZW werkt aan een ‘passende oplossing’. Daar verwacht het binnenkort meer over te kunnen vertellen. Omdat er te weinig artsen zijn om mensen te keuren, duurt het nu soms wel tot een jaar voordat het UWV over een aanvraag beslist. Wettelijk staat daar een termijn voor van 2 maanden.
#5. Dichte winkels
Joehoe, de winkels mogen weer open! Maar wie een rondje door het lokale winkelcentrum loopt, zal al snel opvallen dat vrijwel elke etalage getooid is met vacatures. Vooral vacatures die goed aansluiten bij jongeren blijken lastig te vervullen, merkte Hart van Nederland recent op. Zo hebben ze Tjitra Palijama van kledingzaak Superdry in Den Bosch voor de camera, die vertelt dat ze er veel aan doet om arbeidskrachten te vinden, bijvoorbeeld via social media. ‘Maar er wordt gewoon helemaal niet gereageerd. Nul. Via-via is er dan wel een meisje bij mij terechtgekomen. Die was eigenlijk te jong, maar ik heb haar toch maar ingezet als vakantiekracht. Anders sta ik alleen in de winkel.’
Op één minuut lopen van de kledingwinkel heeft Eric Maas van bakkerij SMAAK dezelfde problemen. ‘Het is de eerste keer in 8 jaar tijd dat ik dit meemaak’, vertelt hij. ‘Hierdoor moeten andere mensen meer diensten gaan draaien en moet ik zelf meer uren opvangen. We zijn toch 7 dagen per week open en ik kan niet zomaar iemand van de straat plukken.’
‘We zijn toch 7 dagen per week open en ik kan niet zomaar iemand van de straat plukken.’
Directeur Jan Meerman van branchevereniging INretail stelt dat er bijkans geen personeel meer te krijgen is. De branche is tijdens de coronacrisis 10 tot 20 procent van de medewerkers kwijtgeraakt. ‘En zij hebben inmiddels elders werk gevonden’, aldus Meerman, die daarnaast ook nog wijst op de gevolgen van de vele thuisquarantaines. Onder andere de Apple Store in Amsterdam moest daardoor al een aantal keer de deuren sluiten.
#6. Minder gummiberen
Ook in de logistiek en het vrachtverkeer loopt het aantal vacatures weer flink op. Uit de nieuwste sectormonitor van het Sectorinstituut Transport en Logistiek (STL) blijkt dat inmiddels 23% van de ondernemers in het beroepsgoederenvervoer het tekort aan personeel als een belemmering ervaart. Hierdoor moeten steeds meer transportondernemers noodgedwongen een deel van hun trucks laten stilstaan. In het eerste kwartaal van dit jaar ging het nog ‘slechts’ om 15% van de ondernemers.
Volgens branchevereniging FWD moet desnoods het leger inspringen om essentiële goederen te blijven vervoeren.
Maar het is in Nederland nog niet zo erg als in het Verenigd Koninkrijk. Door de brexit en de coronacrisis is daar een tekort van naar schatting 100.000 chauffeurs ontstaan. Dat leidt er bijvoorbeeld toe dat de Duitse snoepfabrikant Haribo recent aan de bel trok. Door het chauffeurstekort heeft de producent inmiddels namelijk problemen om zijn gummiberen in de Britse supermarkten te krijgen. Eerder luidde de Britse branchevereniging voor groothandels FWD al de noodklok. Volgens de organisatie zou desnoods het leger moeten inspringen om essentiële goederen te blijven vervoeren.
#7. Minder hulp bij depressie
En als laatste keren we weer terug in de zorg. En wel bij de mensen met depressies en angsten, die door een tekort aan behandelaars van zorg verstoken dreigen te blijven. Zo maakt de Haagse GGZ-instelling Parnassia bijvoorbeeld bekend op 2 locaties (tijdelijk) geen nieuwe patiënten aan te kunnen nemen. ‘Zorgelijk’, zegt hoogleraar psychiatrie Jim van Os tegen 1Vandaag. ‘We moeten veel meer groepstherapie gaan geven en online doen.’
Door de ‘instroompauze’ die de Parnassia Groep heeft ingelast, moet de instelling elke week zo’n 100 mensen teleurstellen. Eerst wil het de 1.000 patiënten helpen die nu al op de wachtlijst staan. Op de twee locaties waar de tijdelijke stop is ingevoerd, is er een tekort van 35 zogeheten regiebehandelaren (klinisch psycholoog, psychiater of ggz-psycholoog), op een totaal van 190. Ook in de hele organisatie is er een tekort aan behandelend personeel. Naast de 700 zorgpersoneelsleden die in de Randstad al voor Parnassia Groep werken, zou de instelling er het liefst nog 130 bij willen. De brancheorganisatie voor ggz-instellingen meldt dat er in het hele land momenteel zo’n 2.000 moeilijk te vervullen zorgvacatures zijn (functies die al langer openstaan).