Het CBS was er vorige week behoorlijk duidelijk over. In 2022 gaf 10,3% van de werknemers aan zich in de voorgaande 12 maanden gediscrimineerd te hebben gevoeld op het werk, aldus de rekenmeesters, zich baserend op de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden, een onderzoek onder ruim 60.000 werknemers. Mensen die geboren zijn buiten Europa? Zo’n 15,7% zegt discriminatie te kennen. Gediscrimineerde werknemers ervaren vooral discriminerende opmerkingen en het gevoel genegeerd of buitengesloten te worden (beide 35%). Het vaakst was de dader volgens hen een collega.
Wie zich gediscrimineerd voelt, stapt veel eerder over naar een nieuwe werkgever.
Dat is niet alleen heel vervelend voor de betrokkene, het heeft ook zijn uitwerking op de arbeidsmarkt, zo blijkt uit aanvullend onderzoek van Intelligence Group. Van de mensen die zich níet gediscrimineerd voelde, stapte afgelopen jaar 13,5% over naar een nieuwe werkgever. Onder de mensen die wél discriminatie zeggen te hebben ervaren is dat percentage echter veel hoger, maar liefst 19,3%. Ook stapten zij veel vaker intern over naar een andere baan: 10,4% versus 7,0%. En waar van de niet-gediscrimineerden slechts 9,5% zei actief een andere baan te zoeken, was dit onder gediscrimineerden met 11,5% ook een stuk hoger.
Discriminatie bij de achterdeur
Zo is discriminatie niet alleen een probleem aan de voordeur van organisaties, maar net zo goed aan de achterdeur. Onder de mensen die zich gediscrimineerd voelen is leeftijd trouwens met 22,5% de meest genoemde discriminatieachtergrond in het onderzoek, gevolgd door geslacht (12,7%), ziekte of handicap (10,2%), nationaliteit (9,1%), en gewicht/BMI (8,1%).
‘Arbeidsmarktactiviteit is een zeer grote voorspeller op de arbeidsmarkt, of het nu gaat om schaarste of werknemerstevredenheid’, reageert onderzoeker Sabine Dobbe-Veldkamp op het onderzoek. ‘Of het gaat om leiderschap, of zelfs discriminatie. Nu is het maar een klein deel van de mensen die actief zijn op de arbeidsmarkt waarvan discriminatie deze beweging aanjaagt, maar het is wel het zoveelste signaal dat werkgevers veel beter moeten kijken naar retentie, verloop en interne mobiliteit. En dit niet alleen als signaal zien van de arbeidsmarktsituatie, maar dat er ook andere signaalfuncties vanuit kunnen gaan…’
‘In organisaties waar weinig vrouwen werken, voelen vrouwen zich eerder gediscrimineerd.’
De ervaring met discriminatie blijkt volgens het onderzoek van het CBS overigens ook samen te hangen met de personeelssamenstelling: in organisaties waar weinig vrouwen werken, voelt een groter deel van de vrouwen zich gediscrimineerd op grond van hun geslacht. Daarentegen voelen werknemers met een niet-Nederlandse herkomst zich opvallend genoeg mínder vaak gediscrimineerd als er relatief weinig andere werknemers met een buitenlandse herkomst zijn.
Patroon van stereotypen
De hardnekkige discriminatie op de arbeidsmarkt komt in vele onderzoeken terug. Dit jaar alleen al toonde onder meer de UvA aan dat het fenomeen alleen maar toeneemt, toonde een Amerikaanse meta-analyse een patroon van ‘voortdurende vooroordelen, stereotypen en racistische ideologieën’, en meldde onderzoek van Rabobank onder 1.500 bedrijven dat 2 op de 3 bij sollicitaties nog altijd de voorkeur lijkt te geven aan een witte ‘zeven-vinkjes‘-man. Iets wat ook uit veel praktijkverhalen steeds weer naar boven komt.
2 op de 3 bedrijven geven bij sollicitaties nog altijd de voorkeur aan een ‘zeven-vinkjes’-man.
Het Sociaal-Cultureel Planbureau meldde deze zomer dat werkgevers zich vaak ‘onvoldoende bewust’ zijn van eventuele discriminatie op de eigen werkvloer. ‘Uit ons onderzoek komt naar voren dat werkgevers zeggen veel aandacht te geven aan het tegengaan van discriminatie. Volgens een ruime meerderheid van de werkgevers komt discriminatie in de eigen organisatie weinig voor, maar dat beeld klopt niet met onze bevindingen. (Potentiële) medewerkers ervaren discriminatie bij de werving- en selectieprocedure, op de werkvloer of bij contractverlengingen en promoties.’
Wet Toezicht Gelijke Kansen
Politiek gezien is er ook al langer aandacht voor het onderwerp. In maart nam de Tweede Kamer het wetsvoorstel Toezicht en Gelijke kansen bij werving en selectie aan, dat sindsdien bij de Eerste Kamer ligt. De val van het kabinet of de Tweede Kamer-verkiezingen van volgende week lijken behandeling hier niet te vertragen, zodat nog steeds de verwachting is dat de wet in 2024 zal ingaan. Vanaf dat moment zijn zowel werkgevers als arbeidsbemiddelaars verplicht om een procedure te hanteren die arbeidsdiscriminatie voorkomt, waarbij werkgevers óók zullen moeten checken of ‘hun’ recruiters en uitzendbureaus niet discrimineren.
Bedrijven moeten vanaf 2024 een procedure op papier zetten die gelijke behandeling in werving en selectie garandeert.
Volgens de wet moeten bedrijven met meer dan 25 werknemers een procedure voor werving en selectie op papier zetten die gelijke behandeling garandeert voor al hun sollicitanten (dus ook hun stagiairs). Kleinere bedrijven moeten de wet ook volgen, maar krijgen wel met minder administratieve lasten te maken. Bovendien moet een werkgever die straks een dienstverlener inschakelt of software gebruikt voor recruitment, goed onderzoeken of daardoor geen (onbedoelde) discriminatie ontstaat in de werving- en selectieprocedure (dit is de nieuwe zogenoemde ‘vergewisplicht’).
Meer trends?
Meer weten over de situatie en de trends op de arbeidsmarkt? Kunnen we volgend jaar verdere afkoeling, of juist meer krapte verwachten? En hoe speel je daarop in? Het wordt allemaal besproken op 29 november, tijdens het altijd goedbezochte seminar Arbeidsmarkttrends. Met onder meer Mathijs Bouman en Eveliese Luiting als sprekers. Dus schrijf je snel in:
Eindejaarsactie
Dit en nog veel meer informatie kun je vinden in het dashboard Giant. Ben je geïnteresseerd in dergelijke gegevens over jouw doelgroep? Profiteer dan van onze aantrekkelijke eindejaarsactie: krijg 10+5 gratis doelgroepanalyses voor slechts 3.000 euro.
