Hoe de situatie momenteel is op de arbeidsmarkt? Dat ligt er maar net aan hoe je het bekijkt. Of aan wie je het vraagt. Afgaande op de meest recente cijfers van het CBS kun je bijvoorbeeld concluderen dat het allemaal nog wel meevalt met de invloed van corona. Zoals ook de bekende econoom Matthijs Bouman constateert: ‘In februari waren er in Nederland nog 274.000 mensen werkloos. In maart was dat gedaald naar 273.000. Als aandeel van de beroepsbevolking bedroeg de werkloosheid in maart 2,9%. Dat is het laagste percentage in vele decennia.’
Ten opzichte van een jaar geleden is het aantal werkenden maar 0,5% gedaald. Dat is best goed!’
En ook Wim Davidse ontdekt in de CBS-cijfers in de eerste plaats vooral het positieve geluid. ‘De werkloosheid is in april weliswaar gestegen, van 2,9% naar 3,4%. Maar dat is nog altijd onder de 4% die we vaak als de ‘kraptegrens’ aanduiden. Mooi! En 160.000 minder personen in de werkzame beroepsbevolking? Dat komt neer op een krimp van ‘slechts’ 1,8% ten opzichte van maart dit jaar. En ten opzichte van een jaar geleden is de afname zelfs maar 0,5%. Dat is best goed!’
Tegengeluid
Maar er is op basis van de cijfers ook wel een wat minder optimistisch tegengeluid te formuleren. En dat ziet Davidse natuurlijk ook. ‘De NOW-regeling lijkt haar werk heel goed te hebben gedaan. Maar het CPB zegt ook dat we met z’n allen 13 procent minder uren zijn gaan werken. Ergo: er zijn nauwelijks minder mensen aan het werk, maar die mensen werken gemiddeld genomen duidelijk minder. Zou die 13 procent van de werkzame beroepsbevolking zijn ontslagen – op z’n Amerikaans – dan zou dat bijna 1,2 miljoen mensen hun baan hebben gekost.’
‘De NOW-regeling lijkt haar werk heel goed te hebben gedaan.
Ook bijvoorbeeld Cees Bakker (SollicitatieLab) ziet die minder positieve kant van de cijfers. Afgaande op de NOW- en TOZO-cijfers ‘denk ik dat op dit moment zeker 2 miljoen mensen “werkloos” thuis zitten’, zegt hij. ‘Een gemiste kans’, noemt hij het dat het CBS nu met ‘de gewone statistieken’ kwam. ‘Terwijl iedereen benieuwd is naar hoeveel mensen nu feitelijk werkloos zijn en ondersteund worden door de coronamaatregelen.’
273.000 ‘officiële’ werklozen, en 2,7 miljoen mensen met een uitkering: hoe zit het nu echt?
Tja. Aan de ene kant eind maart dus slechts 273.000 ‘officiële’ werklozen. En aan de andere kant tot mogelijk wel 2,7 miljoen mensen die op dit moment direct of indirect een beroep doen op een uitkering (TOZO, NOW, WW, of bijstand). Dat scheelt natuurlijk nogal wat. Een factor 10, om precies te zijn. Al liep het aantal werklozen in april officieel wel op tot 314.000. Maar dan nog, wat zegt dat precies over de arbeidsmarkt? En, minstens zo belangrijke vraag: hoe valt daar ooit beleid op te maken?
‘Werkloosheidskompas’ nodig
Matthijs Bouman pleit daarom voor een nieuw ‘werkloosheidskompas’. ‘Misschien moeten de officiële instanties (CBS, UWV, CPB) tijdelijk een nieuw ‘coronawerkloosheidscijfer’ berekenen’, zegt hij, een pleidooi voor een meer integrale rapportage, dat in elk geval van Bakker bijval krijgt. De huidige statistieken? Die kunnen volgens hem namelijk best ‘in de prullenbak’. ‘En dan heb ik het nog niet eens over de mensen die geen uitkering ontvangen en/of buiten de steun-maatregelen van de overheid vallen.’
De huidige statistieken? Die kunnen het best ‘in de prullenbak’.
In de coronacrisis zijn allerlei initiatieven ontstaan om meer actueel inzicht in de situatie op de arbeidsmarkt te geven. Maar ook hier ontbreken over het algemeen (kwalitatief goede) recente cijfers over het aantal werkzoekenden of werklozen. Simpelweg omdat hier ook iedereen afhankelijk is van het CBS, CPB en UWV. En die hebben hun databases nu eenmaal niet voor iedereen opengezet. Terwijl dat wel bij de missie past van het UWV. Er wordt wel gesproken over een coronadashboard, maar dat heeft vooralsnog geen betrekking op de arbeidsmarkt, voor zover bekend.
‘Meest complexe arbeidsmarkt ter wereld’
Terwijl dat best zou kunnen helpen, bepleit Geert-Jan Waasdorp, directeur van Intelligence Group. ‘Nederland heeft de meest complexe en meest intransparante arbeidsmarkt ter wereld‘, stelt hij. ‘En het wordt alleen maar intransparanter. Terwijl juist hier een gigantische oplossing ligt voor veel sociaal-maatschappelijke problemen.’
Waasdorp is een van de leden van Het Comité Open Arbeidsmarktdata (COAD), dat als doel heeft ervoor te zorgen dat er ‘een heldere data-infrastructuur beschikbaar komt op basis van publieke en private databronnen voor de Nederlandse arbeidsmarkt.’ Daarmee wil het comité de werking van de Nederlandse arbeidsmarkt verbeteren.
‘Als we de verstoringen op de arbeidsmarkt enigszins weten te managen, scheelt dat veel persoonlijk leed.’
Juist nu, aldus initiatiefnemers Marjan Schnetz (Ockham Groep) en Michiel Mooyaart (CrossTop). ‘Als we als samenleving de verstoringen op de arbeidsmarkt enigszins weten te managen, scheelt dat al snel enorme bedragen op de nu voorziene 45 à 65 miljard euro die onze overheid extra gaat spenderen, nog afgezien van een hoop persoonlijk leed. Het UWV weet momenteel niet eens welke werknemers het zit te subsidiëren. Als je weet dat ze de subsidiebedragen per werknemer berekenen is dat echt heel vreemd. Het UWV weet niet wie straks op ze afkomen voor een nieuwe baan en werkgevers en intermediairs kunnen een beetje grabbelen in het aanbod op werk.nl. Echt matchen is er niet bij.’
Tussen jungle en ratjetoe
Het comité pleit niet alleen voor inzicht in meer actuele werkloosheidscijfers van de aanbodkant van de arbeidsmarkt, maar wil ook veel meer inzicht in de vraagkant. Waasdorp: ‘De arbeidsmarkt is nu een ratjetoe van doorverwijzingen, fake vacatures met als doel om cv’s binnen te halen en ‘vacaturetrollen’ die van één vacature meer dan 10 varianten maken en deze verplaatsen.’
‘Mensen die goed in staat zijn om vacatures op internet te zoeken, vinden slechts een derde van de voor hen relevante vacatures.’
Zelfs voor geoefende zoekers is het lastig om je weg te vinden in deze jungle, zegt hij. ‘Mensen die goed in staat zijn om vacatures op internet te zoeken, vinden slechts een derde van de voor hen relevante vacatures. En dat is dus als je goed kunt zoeken! Mensen zoeken op verkeerde sites, met suboptimale zoekwoorden in verkeerde geografische gebieden. We vertrouwen op het feit dat sites met ons mee denken, maar dat is allesbehalve waar.’
‘Flatten the curve‘
Waasdorp pleit voor een ‘Funda van de arbeidsmarkt’, naar analogie van de bekende huizensite, opgestart door de verenigde makelaars. En maak het vervolgens ook wettelijk verplicht dat vacatures (en opdrachten) hierop moeten worden geplaatst, stelt hij. Net zoals in Duitsland en België gebeurt. Net als dat hier cv’s van uitkeringsgerechtigden te vinden zouden moeten zijn. Dan pas ontstaat overzicht, en kan de enorme frictie op de arbeidsmarkt worden tegengegaan. ‘Er zou een wettelijk recht moeten komen op een transparante arbeidsmarkt. Het is echt zo simpel…. Een goed werkende arbeidsmarkt ligt binnen handbereik’, claimt hij.
‘Het is echt zo simpel…. Een goed werkende arbeidsmarkt ligt binnen handbereik.’
En juist in coronatijd zou dat kunnen helpen. ‘Wat het COAD wil is “flatten the curve”‘, aldus Schnetz. ‘De curve van frictiewerkloosheid om precies te zijn. Ons voorstel is dat de cv’s van werkzoekenden die nu in de NOW-regeling zitten op een centrale plek bekend zouden moeten zijn. En daarnaast werkgevers en intermediairs verplichten om hetzelfde te doen met vacatures’, zeggen Schnetz en Mooyaart. ‘Daarmee wordt inzichtelijk waar overschotten en tekorten zijn. Vervolgens kun je nu als tijdelijke maatregel een “arbeidsmarktcrisisorganisatie” opzetten, waar je vraag en aanbod snel en goed kunt matchen.’
Deze crisis kan zelfs leiden tot iets goeds. Namelijk: een blijvend beter functionerende arbeidsmarkt.’
We leven in een ‘datagestuurde maatschappij’, zeggen ze. ‘En daar ligt volgens ons dus ook precies de oplossing.’ Maar dan moet ‘de overheid’ wel de ruimte geven aan alle initiatiefnemers om met publieke arbeidsmarktdata nieuwe kansen te benutten. ‘En als dat goed uitpakt, dan kan deze crisis uiteindelijk zelfs tot iets goeds leiden. Namelijk: dat we blijvend een beter functionerende arbeidsmarkt hebben gecreëerd.’ Een heldere arbeidsmarkt, waarbij vraag en aanbod elkaar goed kunnen vinden. En waar we mensen snel aan het werk helpen waar behoefte aan is en waarin ze kunnen excelleren.
Meer weten?
Op zoek naar meer betrouwbaar en actueel inzicht in de arbeidsmarkt en data over recruitment? Elke donderdag om 11:00 worden de laatste arbeidsmarktdata en -ontwikkelingen gepresenteerd in een webinar. Hiervoor kun je je hier registreren.
Meer weten over Recruitment Kengetallen?
In 2007, 2013, 2019 en 2020 is er onderzoek gedaan naar de Recruitment Kengetallen in Nederland. Op 18 juni worden deze gepresenteerd in een bijzonder online seminar over Recruitment Kengetallen. Tijdens dit seminar worden de nieuwste en meest actuele cijfers gepresenteerd (die van het 2020-onderzoek), de laatste internationale inzichten en ontwikkelingen op gebied van KPI’s en kengetallen binnen de recruitmentindustrie én kengetallen in de praktijk. Hier vind je alle informatie.