De coronacrisis heeft veel effect op de arbeidsmarkt. Maar die is niet alleen maar negatief, zegt arbeids- en flexmarkt-strateeg Wim Davidse. Veel ontwikkelingen waar we toch al mee te maken hadden – samengevat als de ‘Vierde Industriële Revolutie’ – raken er namelijk door in een stroomversnelling. ‘Later zal 2020 gezien worden als het jaar waarin deze revolutie echt is begonnen’, zegt hij. Maar hoe komt het dat we nu op dat kruispunt staan? En wat betekent dat allemaal?
‘Corona heeft de wereld even in pauzestand gezet, maar zet nu de turbo op een nieuwe toekomst.’
Op donderdag 5 november is Davidse een van de sprekers tijdens het jaarlijkse Bullhorn-evenement EngageX Europe, dat dit jaar volledig online zal plaatsvinden. Daar zal hij uitgebreid ingaan op de ‘vier grote golven’ van die nieuwe industriële revolutie: demografie, deglobalisering, duurzaamheid en digitalisering. Ook wil hij daar bespreken wat dat betekent voor banen, beroepen, en bedrijven in de toekomst. ‘Corona heeft de wereld even in pauzestand gezet, maar zet nu de turbo op een nieuwe toekomst’, zegt hij. Enkele ‘kruispunten’ nader uitgelicht, plus: wat de eerste stappen kunnen zijn voor uitzend- en detacheringsbureaus om ermee om te gaan.
Kruispunt #1. De schaarste blijft
Door corona mag het misschien even anders lijken, maar op de arbeidsmarkt heerst nog steeds structurele schaarste, zegt Davidse. ‘Na de coronacrisis zullen we weer binnen no time schaarste all over the place hebben. Vooral omdat onze potentiële beroepsbevolking nog nauwelijks groeit en vanaf 2025 gaat krimpen. Zoiets hebben we sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog nog niet beleefd.’
‘Onze potentiële beroepsbevolking gaat vanaf 2025 krimpen, voor het eerst sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog.’
De coronacrisis heeft vooral veel jongeren van hun (bij)baan beroofd, met name in de horeca. Maar de andere kant van het verhaal is dat de werkloosheid nog altijd laag is. En als in 2021 de economie weer gaat groeien, ontstaat bij werkgevers bijna als vanzelf weer een sterke vraag naar uitzend- en detacheringskrachten, zegt hij. ‘Zoals gebruikelijk in periodes bij herstel.’
Kruispunt #2. Een betekenisvol flexleven
De flexibilisering van de arbeidsmarkt is al langer gaande. En ondanks politieke pogingen dit een halt toe te roepen, verwacht Davidse dat die trend nog verder doorzet. ‘We worden werknomaden die zich een leven lang ontwikkelen (en vermaken) bij aanstekelijke werkgevers, via empathische impresario’s, via wederzijds doorverwijzende zwermen (vakgenootschappen) en zelfstandig.’
‘Ik hoop en verwacht dat onze jongeren van nu zo’n 50 jaar zullen werken.’
‘Ik hoop en verwacht dat onze jongeren van nu – en hun kinderen – zo’n 50 jaar, en mogelijk nog een paar jaar langer, zullen werken, met afwisselend perioden van fulltime werken, van parttime werken, van bij- of omscholing, van gezinsverlof en van sabbaticals. Doorpakken, relaxen, omschakelen, opschakelen. Een gevarieerd, “vervullend” en toch veilig slingerpad. Een gaaf, productief, bevlogen en betekenisvol flexleven’, zo voorziet hij de toekomst van de volgende generatie.
Kruispunt #3. Drieslagleren
De voortslepende discussie over vast of flex, daar heeft Davidse weinig mee. Het gaat hem niet om juridische, maar om intrinsieke binding aan werk en organisaties, zegt hij. ‘Je zekerheid: dat je meedoet en mee kunt, blijft mee kunnen, en blijft meedoen, in een land dat ertoe doet en daar steeds z’n stinkende best voor doet. Iedereen met dezelfde rechten en plichten. Die 50 jaar zal voorbij vliegen…’
‘Je zekerheid: dat je blijft meedoen, in een land dat daar steeds z’n stinkende best voor doet.’
Maar daarvoor moet wel ons hele systeem van opleiden en omscholen, innoveren en optimaliseren, beschermen en stimuleren op de schop, zegt hij. ‘Daarom is het nu tijd voor drieslagleren: nieuwe doelen, nieuwe manieren. Nieuwe kennis en andere competenties worden belangrijker. De Canadese historica Margaret MacMillan sprak begin mei in The Economist over een “juncture where the river of history changes direction”. Dat vind ik prachtige beeldspraak.’
Kruispunt #4. Denk in scenario’s
‘In de Vierde Industriële Revolutie vervagen de grenzen tussen de fysieke, digitale en biologische wereld’, stelt Davidse. ‘Doordat technologische ontwikkelingen als cloud computing, data-analyses, kunstmatige intelligentie en Internet of Things (IoT) integreren, veranderen productiesystemen in de kern. En daarmee ook onze economie, samenleving en arbeidsmarkt. Deze nieuwe ontwikkelingen krijgen nu extra vaart. De turbo komt erop. Strategisch is dit een razend interessante tijd.’
‘De turbo komt erop. Strategisch is dit een razend interessante tijd.’
Maar dan is het wel zaak op zulke trends te blijven focussen. In tijden van crisis is het misschien verleidelijk om vooral naar de korte termijn te kijken, maar Davidse waarschuwt ervoor de lange termijn niet uit het oog te verliezen. ‘Met een onzekere situatie zoals nu kun je alleen goed omgaan door in scenario’s te denken. Zoals voormalig president Eisenhower als generaal al stelde: “Plans are worthless, but planning is everything”. Daar gaat dit over! Ook wetenschappelijk is het bewezen: door vanuit scenario’s te denken, anticipeer je beter en neem je betere beslissingen. Begin dus eens met drie scenario’s en bespreek die continu in je organisatie.’
Kruispunt #5. Agile op zoek naar nieuw perspectief
Volgens Davidse is het daarbij zaak op een agile manier, dus: stap voor stap, op zoek te gaan naar ‘een nieuw wenkend perspectief’. Dus: kijken naar hoe Nederland eruit zou kunnen zien in 2025, 2030 of 2050, en daar een verhaal bij verzinnen dat aanspreekt. ‘Samen floreren dus – en daar dan de cultuur voor creëren, de organisatievormen en managementstijlen, de opleidingen en opleidingsinstellingen, de stimulerende sociale voorzieningen, en de wet- en regelgeving.’
‘Niet wat tweaken en tunen, maar een echt fundamenteel nieuw verhaal, daar moet het over gaan.’
Dus niet: wat tweaken en tunen. En ook geen discussies over wetgeving en instanties eraf en erbij, zegt hij. ‘Maar nee: eerst een echt fundamenteel nieuw, integraal, enthousiasmerend verhaal. Een open, sprankelende visie, die energie geeft. Een richtinggevend en future proof perspectief, voor nieuwe ambities, nieuwe manieren, en nieuw succes, plezier en energie. Daar zou het wat mij betreft meer over mogen gaan.’
Kruispunt #6. Zet in op mismatches oplossen
De toekomst voor de uitzend- en bemiddelingsbranche? Volgens Davidse liggen er vooral kansen in het tegengaan van mismatches op de arbeidsmarkt. Dus: op welke sectoren, opdrachtgevers of functies zet je nu juist wel of niet in? ‘Zulke mismatches oplossen, dat is waar uitzendorganisaties bij uitstek goed in zijn. Kijk daarvoor bijvoorbeeld naar de recente UWV-analyse van sectoren met overschotten en tekorten. En let dan goed op de details: in de bloemensierteelt zit nu bijvoorbeeld geen vraag, maar in de groenteteelt wel.’
‘Die ene klant waarmee het al niet zo goed ging voor de coronacrisis, moet je daar nu wel op blijven focussen?
Kijk ook goed naar je individuele opdrachtgevers, raadt hij aan. ‘Die ene klant waarmee het al niet zo goed ging voor de coronacrisis, moet je daar nu wel op blijven focussen? Maar misschien kun je hem er juist ook bovenop helpen, omdat je wat meer tijd hebt om zijn ‘verstopte belofte’ waar te maken. Maak na de korte termijn ook een doorkijkje naar de toekomst. Wat betekenen de vier golven van de nieuwe Industriële Revolutie voor jouw opdrachtgevers en uitzendkrachten? Mik je op andere klanten, functies of kandidaten? Of zet je juist extra in op het om- en bijscholen van uitzendkrachten?’
Meer weten?
Op 5 november is Wim Davidse een van de drie Nederlandstalige sprekers op EngageX Europe. Klik hier voor het volledige programma en om je in te schrijven:
