Inmiddels is ze 71, maar nog steeds strijdbaar en vol vuur als het gaat om diversiteit. Want er mag dan veel veranderd zijn sinds ze zelf actief werd als headhunter, gelijke kansen hebben mannen en vrouwen nog altijd niet. En dus wordt het tijd voor anders denken, zegt Carien van der Laan. ‘Mannen zouden veel meer geneigd zijn om risico’s te nemen, wordt vaak gezegd. Nou, waarom nemen ze dan niet vaker het risico om een vrouw aan te nemen?’
‘Het idee dat vrouwen minder zouden zijn is diepgeworteld.’
Van der Laan, de ‘Grande Dame‘ van het recruitmentvak, en na jaren in de Verenigde Staten ook alweer jarenlang in Nederland, is op donderdag 27 mei een van de keynote sprekers op het jaarlijkse Werf& Live, dat dit jaar het thema ‘Break Free’ heeft meegekregen. Een mooi thema, zegt Van der Laan in haar huis in Vinkeveen. Want ook in Nederland zijn er nog best veel conventies waarvan we volgens haar best eens mogen loskomen. ‘De Nederlandse cultuur zit bijvoorbeeld nog vol met ideeën dat vrouwen moeten zorgen voor van alles. Het idee dat vrouwen mindere leiders zouden zijn is helaas diepgeworteld.’
Leiderschap is liefde
Terwijl het tegendeel het geval is, zegt ze met nadruk. Het nieuwe leiderschap is ook liefde. Liefde voor een bedrijf, en liefde voor de mensen erin. En juist vrouwen kunnen daarin volgens haar een belangrijke rol spelen. Minder het bam-bam-bam beslissingen nemen van mannen, maar bedachtzaamheid, en oog voor elkaar. Ze verwijst naar het boek 2030, waarin onder meer geschetst dat tegen die tijd er niet alleen meer grootouders dan kleinkinderen in de wereld zijn, maar dat vrouwen over een kleine 10 jaar ook 55% van het wereldwijde vermogen zullen bezitten.
‘Je kunt deze trend niet negeren.’
De eeuw van de vrouw? Hij werd al vaker voorspeld, maar er zit wel wat in, zegt Van der Laan. ‘Je kunt deze trend niet negeren.’ Zo kennen steeds meer landen een vrouwelijke leider, die vaak ook nog eens sterk tot de verbeelding spreekt. Een kleine greep: de Duitse Angela Merkel, de Nieuw-Zeelandse Jacinda Ardern, en Tsai Ing-Wen uit Taiwan. Met de benoeming van Kaja Kallas tot premier van Estland worden sinds dit jaar zelfs 6 van de 8 Noord-Europese landen bestuurd door vrouwen: IJsland, Denemarken, Noorwegen, Finland, Estland en Litouwen. Alleen Zweden en Letland hebben in de regio nog mannelijke leiders.
Koninklijke onderscheiding
En ook in het bedrijfsleven zijn vrouwen langzaam maar zeker in opmars. Mede dankzij haar werk dus, en dat van haar bureau Van der Laan & Co, dat sinds februari dit jaar samen is gegaan met Partners at Work. Ze kreeg er in december vorig jaar zelfs een koninklijke onderscheiding voor. En ook nu roept ze nog steeds bedrijven op om vaart te maken. ‘In iedere procedure voor een topfunctie moet de helft van de kandidaten vrouw zijn’, zegt ze. ‘En ik zou maar opschieten. Want als je te lang wacht, zijn de beste vrouwelijke kandidaten al ingepikt.’
Vaak hoort ze in zulke top-benoemingen nog de vraag naar wat de businesscase is om een vrouw te benoemen. ‘Maar waar is de businesscase voor een man?’, antwoordt ze dan steevast. Volgens haar is de economische noodzaak inmiddels gevoeglijk aangetoond. Niet voor niets zet bijvoorbeeld het grootste pensioenfonds ter wereld, het Japanse GPIF, zich in om meer vrouwen in bedrijfsbesturen te krijgen.
Bedrijven waar vrouwen (mede) de dienst uitmaken trekken makkelijker talent aan.
En VN-onderzoek toonde aan dat de winst van bedrijven waar vrouwen (mede) de dienst uitmaken, tot wel 25 procent sneller stijgt dan die van bedrijven waar alleen mannen het voor het zeggen hebben. Ook wordt het dan makkelijker om talent aan te trekken, blijkt uit het onderzoek.
Vele primeurs
Van der Laan heeft zelf overigens ook nogal wat primeurs op haar naam. Zo was ze in 1978, na een paar jaar als advocaat te hebben gewerkt, de eerste Nederlandse vrouw ooit die een MBA behaalde aan de Harvard Business School. Na die studie werd ze in 1980 de eerste vrouwelijke consultant bij McKinsey & Company in Amsterdam. Haar interesse in het onderwerp diversiteit ontstond toen ze in 2004 in de krant een interview met toenmalig Philips-CEO Gerard Kleisterlee las, die daarin stelde: ‘Er zijn in Nederland geen capabele, ambitieuze vrouwen.’
‘Geen capabele, ambitieuze vrouwen in Nederland? Onzin!’
Dit was een kantelpunt voor haar. ‘Ik wilde laten zien dat dat onzin was.’ En dus zette ze dat jaar een executive search-bedrijf op, speciaal voor topvrouwen. Een schot in de roos, zo bleek al snel. Waarna 5 jaar later nog eens de oprichting volgde van een bureau onder haar eigen naam: Van der Laan & Company. Een bureau dat sinds begin dit jaar dus in handen ligt van 5 ambitieuze vrouwelijke ondernemers. Die overigens niet alleen maar vrouwen aandragen, maar juist altijd een gelijke mix van mannelijke én vrouwelijke kandidaten.
Geen marktonderzoek gedaan
Ze was zelf al 55 toen ze als headhunter startte. ‘In tegenstelling tot alles wat ik heb geleerd op Harvard en bij McKinsey ben ik gewoon begonnen. Ik heb geen marktonderzoek gedaan, niet met potentiële opdrachtgevers gesproken, ik heb niet eens onderzocht hoe executive-search-bureaus te werk gaan’, zei ze er vorig jaar over, in een uitgebreid interview met het FD.
Het is bijna onvoorstelbaar hoe 15 jaar geleden nog gedacht werd over topvrouwen.
Het gekke is: zo lang geleden is het allemaal niet. Maar als je dat interview leest is het bijna onvoorstelbaar hoe 15 jaar geleden nog gedacht werd over topvrouwen. Ze waren nog vrijwel afwezig, en headhunters zeiden nog gewoon tegen haar: ‘Er is geen vraag naar vrouwen’, of: ‘Ze zijn er gewoon niet’. Maar Van der Laan liet zich niet uit het veld slaan. ‘I’m on a crusade‘, zei ze tegen de laatste.
Leuk, interessant en nuttig
Een missie die overigens nog steeds niet beëindigd is. ‘In allerlei organisaties, semipublieke en vooral private, hebben vrouwen toch niet altijd de posities gekregen waar ze bij uitstek geschikt voor waren’, zei ze vorig jaar tegen het AD. En ze mag dan inmiddels afscheid hebben genomen van ‘haar’ bureau, ze blijft zich ondertussen in verschillende bestuursfuncties sterk maken voor gender- en culturele diversiteit. ‘Topvrouwen met elkaar verbinden blijft leuk, interessant en vooral nuttig.’
Bekijk een TEDx-talk van Carien van der Laan uit 2010:
Meer weten?
Tijdens Werf& Live op 27 mei gaat Carien van der Laan in gesprek met dagvoorzitter Heleen Stoevelaar. Inschrijven kan hier:
Werf& Live