Bij de 342 gemeenten in Nederland zijn de personeelstekorten nog altijd groot. ‘De vraag naar nieuw personeel neemt bij gemeenten eerder toe dan af’, stelde Eveline van Leeuwen, projectleider Arbeidsmarkt bij het A&O Fonds, recent nog. Daar proberen ze op allerlei manieren iets aan te doen, vaak via een wervingscampagne, en recent zijn ook de gelden uitgedeeld voor de 15 pilots die de VNG financiert. Deze 15 gemeenten zullen met een zogeheten WaU-subsidie van 250.000 euro hun idee de komende tijd verder uitwerken én beproeven.
Maar wat voor initiatieven namen de gemeenten de afgelopen jaren zelf al zoal? We zetten 6 van de meest opvallende aanpakken op een rijtje:
#1. Deurne: Talenten Tinder
Tinderen op de arbeidsmarkt: we hoorden het al vaker. Maar nog niet in gemeenteland. Toch is ‘Tinderen met talenten’ precies een van de ideeën die de gemeente Deurne recent in de praktijk bracht. Maar dan niet met een app, maar met kaartjes. ‘Draaide je die om, dan kon je zien welke rollen en functies daarbij passen’, schetste Betty Helsloot, adviseur organisatieontwikkeling, recent in Binnenlands Bestuur. Het ging om een evenement, waar niet alleen veel ambtenaren, maar ook zo’n 300 bezoekers van buiten op af kwamen. ‘Om 8 uur moesten we ze bij wijze van spreken naar buiten duwen. Het overtrof al onze verwachtingen.’
De gemeente Deurne kampte op dat moment met zo’n 30 vacatures, vertelt Helsloot in een recente podcast. De Talentenmarkt kwam tot stand via een scrumteam met een gemixt groepje collega’s. Daaruit kwam onder meer het idee van een interne markt, toegespitst op het ontdekken van eigen talenten, compleet met loopbaancoaches en miniworkshops om te leren pitchen, maar ook een ‘Talentenspel’. ‘En via een veiling gaven we kandidaten kans op een meeloopdagje, met de burgemeester, een wethouder of bode.’ Vacatures heeft Deurne momenteel nog steeds. ‘Maar we krijgen ze wel nu makkelijker ingevuld, met meer sollicitanten.’
#2. Zoetermeer: Open Hiring
Hij is er nog steeds een beetje beduusd van, vertelde wethouder Jan Iedema recent, zoveel aandacht wist de gemeente Zoetermeer de afgelopen te trekken met hun proeven met Open Hiring. Het NOS Journaal, Binnenlands Bestuur, Trouw, het AD, Dit is de dag, het Radio 1-journaal, allemaal stonden ze op de stoep om het verhaal op te tekenen van de eerste gemeente die met dit concept aan de slag ging. En die daar achteraf overigens heel tevreden over was. ‘Had ik het maar eerder gedaan’, verzuchtte de VVD-wethouder zelfs.
Het ging in dit geval overigens om nog maar 2 vacatures. Maar de mensen die op deze manier begin maart werden aangenomen, zijn inmiddels wel zonder kleerscheuren hun proeftijd doorgekomen, en hebben dus nu een jaarcontract op zak.
‘Nee, open hiring is niet altijd geschikt. Maar ja, vaak wel.’
Voor Iedema smaakt het dan ook naar meer. ‘Hoe mooi zou het zijn als veel meer werkgevers ook een stap zouden zetten’, stelt hij. ‘Dat we het over een jaar de normaalste zaak van de wereld vinden om talenten centraal te zetten en niet altijd alleen maar te varen op een cv, of een sollicitatiegesprek. En nee, open hiring is niet altijd geschikt. Maar ja, vaak wel. Het vraagt alleen om een andere mindset, wat durf en wat vertrouwen. En van goede communicatie en begeleiding voor- en achteraf.’
#3. Haarlemmermeer: Online Meet & Greet
Bij kandidaten heerst vaak veel onduidelijkheid wat een specifieke vacature nu precies inhoudt. Zeker bij kandidaten die nog niet eerder bij een gemeente of andere overheidsinstantie hebben gewerkt. Daarom organiseert de gemeente Haarlemmermeer regelmatig een online Meet & Greet voor een bepaalde vacature. Dat gebeurde 2 jaar geleden bijvoorbeeld bij een vacature voor beleidsadviseur voor het sociaal domein, vertelt Adviseur Recruitment en Arbeidsmarktcommunicatie Amber van Voorst. Daar kwamen zo’n 28 geïnteresseerden op af.
En het gebeurt vaker, vooral bij startersfuncties, legt Van Voorst uit. Op de vacature voor beleidsadviseur kwamen uiteindelijk bijvoorbeeld 84 reacties binnen. ‘Met 34 kandidaten zijn vervolgens eerste gesprekken gevoerd van 30 minuten. Om zo veel mogelijk kandidaten een kans te geven. Door de vacature heel persoonlijk te hebben opgesteld, aan de hand van een interview met een toekomstige collega, merken we op dit gebied weinig van de krappe arbeidsmarkt.’
#4. Utrecht: Schrappen diploma-eisen
Eerlijk is eerlijk. Het was de gemeente Zoetermeer die de afgelopen maanden de aandacht trok met zijn Open Hiring, maar het was toch echt de gemeente Utrecht die daarvoor het pad al effende, met een vacature voor een beleidsadviseur onderwijs waarin géén diploma-eis werd gesteld. Althans: dat was de bedoeling, maar dat konden de ICT-systemen van de gemeente niet aan. En dus werd in de vacature maar ‘mbo, hbo of wo’ gevraagd. Waarmee volgens wethouder Dennis de Vries (PvdA) dus ook meteen vaardigheden en kwaliteiten centraal stonden, in plaats van een papiertje.
De gemeente Utrecht was vorig jaar de eerste stad die invulling gaf aan de zogeheten mbo-werkagenda van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Dat ook de eigen vacatures daarop zouden inspelen, leek dan ook min of meer voor de hand te liggen. ‘Een match op basis van iemands kwaliteiten en competenties kan minstens net zo goed – soms zelfs beter – uitpakken dan wanneer we alleen kijken naar een bepaald papiertje’, aldus De Vries, die uiteindelijk mbo-student bouwkunde Jelmer Becker op de functie wist aan te nemen.
#5. Noordoostpolder: de bus in
Dat je niet alleen met online campagnes kunt opvallen, maar ook in de buitenlucht, hoef je de gemeente Noordoostpolder niet uit te leggen. Zij reden vorig jaar met een felgele Amerikaanse schoolbus door de straten van de gemeente. In deze zogenoemde Carrière Express konden belangstellenden plaatsnemen die toe zijn aan een nieuwe halte in hun loopbaan en wilden kennismaken met de gemeente als mogelijke werkgever. Uiteindelijk reden in de eerste busrit van 3,5 uur (inclusief koffiestop) 38 geïnteresseerden mee, en nieuwe ritten werden meteen aangekondigd.
#6. Dongen: game based assessments
Ze zijn natuurlijk niet de eerste of enige gemeente die hun toevlucht nemen tot game based assessments. Maar het levert wel op, vertelt p&o-medewerker Anne van Liesdonk. Sterker nog: in de laatste rondes voor een p&o-vacature bleven laatst twee kandidaten over. De een was hiervoor supermarktmanager geweest, de andere ambulancebroeder. Niet meteen profielen die je misschien verwacht. Maar de assessments wezen – gelukkig – wel op een match. ‘Onze nieuwe collega vertelde dat hij zonder onze assessments niet zou hebben gesolliciteerd. Dan waren we hem dus misgelopen. En nu is hij echt een ambassadeur binnen de organisatie.’
Het zijn overigens niet alleen de innovatieve game based assessments die Dongen doen opvallen. De Brabantse gemeente zet ook bevlogenheid centraal in zijn HR-aanpak, én omdat ze er werken met zelforganiserende teams, zetten ze ook eigen medewerkers actief in bij de selectie van nieuwe collega’s. En ze hebben bijvoorbeeld ook een jaarlijkse Werk Wissel Dag, waarop alle ambtenaren de kans krijgen om uit de bekende dagelijkse werkzaamheden te stappen en een kijkje te nemen in de werkdomeinen van andere collega’s.
Zelf ook bij een gemeente werkzaam en iets opvallends en/of inspirerends gedaan dat je graag wil delen? Laat het ons weten!
Meer weten?
Het A&O fonds organiseert tal van activiteiten om de druk op de arbeidsmarkt bij gemeenten te verlichten. Zo staat na het grote succes van de Dag van de Arbeidsmarkt in 2022 en 2023 opnieuw zo’n dag op de agenda, en wel op donderdag 30 mei 2024 in het Bussumse Spant. Die dag zal ook het Jeukwoord van het Jaar bekend worden gemaakt. Een impressie van vorig jaar:
Lees ook
- Gemeenten zien oplossing voor krapte in: samenwerken, samenwerken en samen werken
- Over de wervingsstrijd van gemeenten (7 nieuwe campagnes nader bekeken)
- Gemeenten worstelen met werving – en ontdekken de kracht van employer branding
Beeld boven: Zoetermeer Stadhuisplein