Als er in één sector echt sprake is van krapte, dan is het wel in de zorg. Waar jarenlang krimp is geweest, is het nu weer alle hens aan dek. De Nederlandse zorgsector kampt over een paar jaar met een personeelstekort van 100.000 tot 125.000 medewerkers als zorginstellingen geen extra maatregelen nemen, stelt bureau Berenschot in een recent rapport. En dat tekort komt bovenop de ruim 25.000 vacatures die nu al openstaan.
Ook patiënten beginnen door het personeelstekort in de knel te komen. Patiënten moeten soms langer wachten op de zorg die ze nodig hebben, krijgen de verkeerde of niet-passende zorg en afspraken worden niet nagekomen, zo blijkt uit onderzoek van Patiëntenfederatie Nederland waaraan bijna 8.000 mensen deelnamen. De problemen gelden zowel voor verpleeghuizen, ziekenhuizen als in de wijkverpleging.
Het aantal vacatures in de sector groeit ondertussen maar door. Sinds 2014 is het aantal vacatures zelfs bijna verdrievoudigd, zo blijkt uit onderzoek. En het einde van die groei is dus ook nog bepaald niet in zicht. En dat terwijl er dit jaar maar liefst 72 procent minder (!) gezocht wordt naar vacatures voor verpleegkundigen, meldt Indeed.
Enerzijds dus steeds meer vraag naar mensen, anderzijds steeds minder aanbod. De grote vraag is dan natuurlijk: wat te doen? Een overzicht van 5 manieren van aanpak:
Noem het ‘tegen beter weten in’, of noem het – positiever geformuleerd: je nek durven uitsteken. Feit is dat nog heel wat zorginstellingen het instrument van de klassieke wervingscampagne omarmen en zo mensen willen trekken. En daar zijn recent ook weer wat leuke voorbeelden van te zien.
Zoals die van het Utrechtse Centrum voor Kinderoncologie, Prinses Máxima, dat in zijn campagne onder meer een gloednieuw gebouw in de strijd werpt om mensen te trekken die willen meewerken aan het grote doel: alle kinderen met kanker genezen.
Ook recent en opvallend: de grootschalige campagne van Cordaan, de grootste zorgorganisatie voor langdurige zorg in Amsterdam. Wie in de hoofdstad woont, kan er bijna niet omheen: de abri’s, bushokjes en de tram waar kenbaar wordt gemaakt dat de instelling continu op zoek is naar nieuwe medewerkers.
De wervingscampagne voor nieuwe verpleegkundigen, verzorgenden en persoonlijk begeleiders duurt drie maanden. De campagne is onder meer ontwikkeld door ZIGT, en bevat naast een eigen carrièresite ook uitingen op bijvoorbeeld Facebook en Linkedin.
Sommige organisaties die op zichzelf niet groot genoeg zijn voor zo’n campagne, slaan ook de handen ineen. Zo lanceerde werkgeversvereniging ZorgZijn Werkt samen met 11 Zuid-Hollandse VVT-organisaties in september de campagne MooiMensenwerk. Ook hier het recept: veel sociale media, enthousiaste ambassadeurs en veel vlogs en blogs, met name gericht op jongeren. Alles om hen te interesseren voor een baan in de sector.
Een nog iets opvallender campagne komt van Sint Anna in Boxmeer. Net als eigenlijk elke andere instelling in de zorg kent ook dit in een historisch kasteel gevestigde zorgcentrum een flink tekort. Maar gelukkig wilden de bewoners wel in actie komen om daar iets aan te doen. Ze namen een ontroerend filmpje op en zetten dat online:
Alle bewoners van het zorgcentrum werd gevraagd wat zij belangrijk vinden bij iemand die hen verzorgt. Zonder schroom praten de ouderen in de camera en vertellen wat voor eigenschappen iemand volgens hen moet hebben als verzorgende of verpleegkundige. De oproep werd in één dag tijd al bijna 6.000 keer bekeken, en leidde tot landelijke aandacht, tot aan Hart van Nederland aan toe.
Al eerder schreven we dat de arbeidsmarkt – ook voor de zorg – steeds internationaler wordt. ZorgSaam in Zeeland probeert bijvoorbeeld nadrukkelijk Vlaamse verpleegkundigen naar Nederland te halen. De Zeeuwse zorgorganisatie heeft de komende jaren zo’n 1.500 vacatures en wil daarvan ruim de helft vullen met Vlamingen. ‘Dat is gewoon nodig’, zei directeur René Smit er eerder over tegen Omroep Zeeland.
In België zijn de personeelstekorten in de zorg nauwelijks minder…
Om het voor elkaar te krijgen lobbyt het ziekenhuis onder meer bij de Nederlandse en Belgische overheid om opleidingseisen gelijk te trekken. Ook wil Zorgsaam de banden aanhalen met zorgopleidingen in Vlaanderen, zodat meer studenten in Nederland stage komen lopen. Daarnaast wil de instelling de samenwerking met ziekenhuizen in Gent en Brugge intensiveren.
Of het allemaal genoeg is? Dat valt te bezien, want in België zijn de personeelstekorten in de zorg nauwelijks minder… In Vlaanderen werd dan ook not amused gereageerd op de Zeeuwse initiatieven.
Een andere aanpak: spreek zoveel mogelijk mensen aan die in een andere sector werken, maar die de zorg wel interessant vinden. Zorgorganisatie Pluryn doet dat bijvoorbeeld, en is daar behoorlijk succesvol mee.
‘carrièreswitchers’ kunnen zich Bij Pluryn 2 jaar lang laten omscholen, ongeacht hun vooropleiding
Het idee: hun ‘carrièreswitchers’ van minstens 25 jaar krijgen twee jaar lang omscholing, ongeacht hun vooropleiding. Ze werken in die tijd wekelijks minimaal 22 uur als begeleider in de regio Nijmegen, Arnhem, Apeldoorn, Maarsbergen of Zeist. Daarnaast volgen ze 8 uur lessen, exclusief huiswerk en opdrachten. Daar krijgen ze na afloop niet alleen een mbo4-diploma Maatschappelijke Zorg voor terug, maar ook een gegarandeerde baan als begeleider én uitzicht op een vast contract.
De belangrijkste aanbeveling van het eerdergenoemde Berenschot-rapport: ga samenwerken. Ga niet als zorginstellingen, groot of klein, proberen elkaar vliegen af te vangen. Het is een sectorprobleem, geen instellingsprobleem. Sla dus liever zoveel mogelijk de handen ineen om het grote probleem van de toekomst te lijf te gaan.
‘De zorg in ons land komt in gevaar als we nu niet intensief gaan samenwerken om de knelpunten aan te pakken’, stelt Sonja Kersten, directeur van V&VN, de beroepsvereniging voor verpleegkundigen en verzorgenden, en opdrachtgever van het onderzoek.
Een voorbeeld, zoals genoemd in het rapport, is De RotterdamseZorg. Daarbij werken 24 zorginstellingen in de regio Rijnmond samen. Een van hun acties is bijvoorbeeld de oprichting van een regionale pool van specialistisch zorgpersoneel, die kan worden ingezet als de aangesloten instellingen een tijdelijke behoefte hebben.
Dat het probleem van de tekorten in de zorg geen aandacht krijgt, kun je overigens niet zeggen. Zo sloten vakbonden, brancheverenigingen en het Ministerie van Volksgezondheid in juli dit jaar een gezamenlijk akkoord om het personeelsprobleem aan te pakken: Arbeidsmarktagenda 2023. Het kabinet maakt deze regeerperiode in totaal 320 miljoen euro vrij voor onder meer nieuwe instroom en om- en bijscholing van medewerkers in de zorg. Alleen dit jaar al gaat het zelfs om een bedrag van liefst 30 miljoen euro. Nu alleen nog maar hopen dat het genoeg is om de schaarste tot het verleden te laten behoren.
