De eerste maand van het jaar zit er al weer op. In die maand vroeg Sollicitatielab, onder de noemer ‘Een goed begin‘, elke (werk)dag aan een deskundige of betrokkene bij de arbeidsmarkt hoe zij verwachten dat de arbeidsmarkt en/of solliciteren in 2021 door de coronacrisis gaat veranderen. Het werk van die 21 experts leverde een behoorlijk mooi palet aan ideeën op. Hier een samenvatting:
‘Minder administratieve banen’
Rob Witjes, Hoofd Arbeidsmarktinformatie bij het UWV: ‘Er zal sprake zijn van een versnelde digitalisering. Vooral mensen in administratieve beroepen zullen daardoor nog meer gaan nadenken over een switch in de loopbaan. Het aantal administratieve banen zal immers minder worden.
‘Thuiswerken de norm’
Linda Voortman, wethouder in Utrecht voor (o.a.) de portefeuilles Werk en Inkomen en diversiteit: ‘De verandering van het solliciteren en van de arbeidsmarkt was wat mij betreft al in volle gang. Ik denk dat corona een en ander versneld heeft. Denk aan sollicitatiegesprekken via videobellen en het op afstand werken. Ik denk dat voor een grote groep mensen thuiswerken steeds meer de norm wordt.’
‘Digitaal solliciteren in standaardpakket’
Aart van der Gaag, commissaris 100.000 banen, namens VNO-NCW/MKB/LTO en de overheid: ‘We hebben meer ervaring gekregen met digitaal solliciteren, zelfs met digitale meet&greets. Dat is ook prettig voor ‘mijn’ doelgroep; mensen met een arbeidsbeperking. Ik denk dat digitaal solliciteren tot het standaardpakket blijft behoren.’
‘Meer creativiteit en gamification’
Prof. dr. Annet de Lange, hoogleraar ‘Succesvol ouder worden op het werk’, Open Universiteit: ‘De eerste kwartalen van 2021 zal solliciteren bijna uitsluitend online plaatsvinden. Vanaf medio oktober zal een hybride vorm gekozen worden waar de sollicitant en werkgever samen bepalen welke vorm meest geschikt is: online of offline face to face. Verder verwacht ik meer creativiteit in de online vormen van assessment en sollicitatiegesprekken (zoals via gamification).’
‘Aandacht voor kwetsbare groepen’
Ton Wilthagen, hoogleraar arbeidsmarkt, Tilburg University: ‘Thuiswerken zal een vast onderdeel worden van de sollicitatiegesprekken. Mensen zullen thuis meer en beter toegerust raken voor thuiswerken. De arbeidsmarkt voor en vraag naar zorg zal nog groter worden. Het beleid zal meer aandacht (moeten) hebben voor kwetsbare groepen, zoals ook flexwerkers en een deel van de zzp-populatie.’
‘Werken moet weer lonen’
Leonore Nieuwmeijer, vml. specialist inclusiviteit bij Asito, nu zelfstandige: ‘De arbeidsmarkt is in 2020 sterk veranderd en deze verandering zet door, maar vraagt ook om aanpassingen. De overheid kan niet langer de aanbevelingen van de WRR en de commissie Borstlap naast zich neerleggen. Werken moet weer lonen, en het toeslagenstelsel is aan vervanging toe. Hierdoor wordt de arbeidsmarkt weer toegankelijk voor grote groepen die nu aan de zijlijn staan. Bij de invoering van de WAB zagen we het aantal vaste contracten al lichtjes toenemen en hieraan zal in 2021 een nieuwe boost gegeven worden.’
‘Kansen voor baan-baan-transities tussen sectoren’
Marjolein ten Hoonte, directeur arbeidsmarkt en MVO bij Randstad: ‘De coronacrisis raakt de ene sector harder dan de andere. Dit leidt onder andere tot verdere polarisatie op de arbeidsmarkt. Anderzijds ontstaan hierdoor ook mogelijkheden voor baan-baan-transities tussen sectoren.’
‘De coronacrisis leidt onder andere tot verdere polarisatie op de arbeidsmarkt.’
‘Online en fysiek gaan ook in een andere verhouding tot elkaar staan. Het is aannemelijk dat we in 2021 thuiswerken beschouwen als normale werkvorm. Hoe we mogelijk maken dat werkenden die aanwezig moeten zijn ook meer vrijheden gaan ervaren is nog wel even puzzelen. Fysieke ontmoetingen en teamprestaties vragen om een herontwerp.’
‘Meer vaart in procedures houden’
Anne Megens, senior adviseur beleid & strategie bij werkgeversvereniging AWVN: ‘Solliciteren verliep in 2020 grotendeels via digitale weg. Dat zullen we in 2021 nog wel even blijven doen. Ik hoop vooral dat we de voordelen vasthouden: meer vaart in procedures maken en eerder met mensen in videogesprek gaan in plaats van hoofdzakelijk beoordelen op basis van het ouderwetse cv en de motivatiebrief. Wel zie ik uit naar een snelle terugkeer van het livegesprek, zeker voor al degenen die in een nieuwe baan starten. Iemand leren kennen in enkel pixels: dat is ‘m niet.’
‘Werkgever gaat aangeven wat nodig is’
Ingeborg Zwolsman, programmamanager Open Hiring bij de Start Foundation: ‘Ik vrees dat kleine ondernemingen eerder onderuitgaan, doordat ze interen op hun vermogen. Terwijl dat juist de werkgevers zijn die behoud van werk en de medewerker voorop hebben staan. Ze kennen hun werknemers, weten wat het effect is als iemand zijn baan verliest.
‘Wat deze crisis ons kan brengen, is dat we beseffen dat niet alles voorspelbaar en vooraf te controleren is.’
Wat deze crisis ons kan brengen, is dat we beseffen dat niet alles voorspelbaar en vooraf te controleren is. Oftewel: je hoeft niet alles in de hand te hebben. En dat geeft ruimte voor flexibiliteit. De arbeidsmarkt zit op slot, met hoge eisen op aantoonbare kennis, weergegeven in uitgebreide cv’s. In mijn voorspelling gaat de werkgever aangeven wat nodig is voor het werk dat er is. En de werkzoekende bepaalt of dit past bij zijn of haar capaciteiten. Daarmee verleggen we de focus op wat iemand wel kan en spreken we iemand aan op zijn kwaliteiten. Oftewel: Open Hiring wordt een vast onderdeel van de arbeidsmarkt.’
‘Werkloosheid én schaarste tegelijkertijd’
Jurriën Koops, directeur van de ABU: ‘De structurele schade van Corona aan onze economie en arbeidsmarkt zal in de loop van 2021 zichtbaar worden, als de steunmaatregelen worden afgebouwd. Maar ook zal in de loop van 2021 als de vaccinatiegraad toeneemt onze ‘normale’ sociale en economische leven weer zijn beslag krijgen. Dat worden de twee gezichten van de arbeidsmarkt in 2021. We krijgen oplopende werkloosheid én schaarste tegelijkertijd.’
‘Andere eisen aan je sollicitatievaardigheden’
Ester Leibbrand, voorzitter Noloc en strategisch adviseur Leven Lang Ontwikkelen bij Samen: ‘Er zijn duidelijke overschot- en tekort sectoren aan te wijzen die voorlopig niet zullen veranderen. Er komt een nog grotere druk op de administratieve kracht te staan, zeker nu veel gedigitaliseerd is/wordt. Het was al een krappe markt en dat wordt niet beter dit jaar. Ook de manier van solliciteren wordt anders: het is heel normaal om elkaar nu via video te zien. Dat stelt andere eisen aan je sollicitatievaardigheden, dus werk daar actief aan.’
‘Zwakkere cao-loonontwikkeling’
Marcel Klok, econoom bij de ING: ‘Groepen als jongeren en flexwerkers in het algemeen hebben in 2021 meer last van de coronacrisis dan de gemiddelde medewerker met een vast contract, maar ook vast personeel ontkomt niet altijd aan de gevolgen. Soms is dat in de vorm van ontslag, maar voor velen zeker ook in de vorm van een zwakkere cao-loonontwikkeling dan in de afgelopen jaren.’
‘Start van oplossing die de zaak op z’n kop zet’
Geert-Jan Waasdorp, oprichter Intelligence Group: ‘De huidige arbeidsmarkt staat op zijn laatste benen. Borstlap, Roemer, elk weldenkend individu ziet dat het overal knelt. De verschillen tussen hoog en laagopgeleid, vitaal en niet-vitaal, kansarm en kansrijk, Randstad en provincie, vast en flex. Terwijl de technologische ontwikkelingen doorgaan en de profit- en bureauwereld steeds meer in een A.I.-arbeidsmarkt opereren, worden in de Haagse en academische realiteit achterhaalde en ouderwetse oplossingen nieuw leven ingeblazen, die bewezen ineffectief zijn.
‘Ergens op een zolderkamer wordt gewerkt aan een duurzame oplossing, gedreven door transparantie, data en skills.’
Ergens op een zolderkamer wordt gewerkt aan een duurzame oplossing, die gedreven wordt door transparantie, data en skills. Misschien dat 2021 de zaak nog niet op z’n kop zet, maar ik verwacht wel dat er een start mee gemaakt gaat worden.’
‘Duurzame loopbanen voor iedereen’
Fons Leroy, van 2005 tot 2019 afgevaardigd bestuurder van de VDAB (het Belgische UWV): ‘De coronacrisis heeft aangetoond dat er aan de digitalisering ook blijvende voordelen voor de wereld van werk verbonden zijn. Zoals: de omslag naar een hybride arbeidsorganisatie. Maar ze heeft ook de pijnpunten op de arbeidsmarkt scherper gesteld, zoals een gebrekkige cultuur van Lang Leuk Leren en van inclusie. Die hardnekkige pijnpunten kunnen alleen worden weggewerkt als de politici en de sociale partners de moed opbrengen om nieuwe kaders te ontwerpen. Daarbij moeten duurzaamheid en inclusie leidende principes zijn: hoe verzekeren we in een VUCA-wereld duurzame loopbanen voor iedereen?’
‘De regio wordt ontdekt als speelveld’
Ron van Baden, regiocoördinator Zuidoost Nederland bij de FNV: ‘Langzaam maar zeker hebben wij ontdekt dat we in Nederland betrekkelijk weinig doen voor werkzoekenden en werkenden. We hebben weliswaar werkgeversservicepunten, maar burgers weten nauwelijks waar ze terecht kunnen met vragen of als ze ondersteuning nodig hebben.’
‘Wellicht willen er ook meer Randstedelingen in de provincie gaan wonen.’
‘In 2021 gaat de regio echt ontdekt worden als arbeidsmarktspeelveld. Zeker die regio’s waar men goed nadenkt over strategisch arbeidsmarktbeleid, een goed netwerk heeft en waar goede plannen bestaan. Denk aan: om- en bijscholingstrajecten naar duurzaam werk (in de zorg of energietransitie). De kracht van sterke regio’s, zo gaan we zien, is dat zij goed weten samen te werken met sectoren. Solliciteren kan ook zeker veranderen. Ik verwacht dat er meer Limburgers overwegen om bijvoorbeeld in de Randstad te gaan werken als ze nog maar 2 dagen op hun werk hoeven te verschijnen. Wellicht willen er ook meer Randstedelingen in de provincie gaan wonen.’
‘Open Hiring gaat vlucht nemen’
Peter van Leeuwen, ambtelijk secretaris van de Landelijke Cliëntenraad: ‘Open hiring gaat dit jaar een vlucht nemen. Open hiring, content, diversiteit en inclusie zijn keerzijdes van dezelfde medaille. Een open en toegankelijke organisatie met een begrijpelijke, open, verbindende boodschap genereert meer loyaliteit van klanten en medewerkers en leidt tot een grotere gunfactor van consumenten voor deze ondernemingen.’
‘Overstappen naar andere sector wordt normaal’
Leendert Bos, adviseur sociaal ondernemen en innovatie voor Cedris, betrokken bij de Werkinnovatieprijs: ‘Acquisitie, advisering en support zullen steeds meer online plaatsvinden. Bedrijven en mensen staan stil bij de vraag wat echt belangrijk is, hoe ze betekenis kunnen geven. 2021 is misschien vroeg, maar we gaan naar de optie dat ieder mens zijn eigen algoritme kan inzetten, naar een arbeidsmarkt waar de werkzoekende steeds beter weet wat hij kan.’
‘We gaan naar de optie dat ieder mens zijn eigen algoritme kan inzetten.’
‘Tegelijkertijd betekent het ook dat goede begeleiding voor kwetsbare mensen belangrijk is en blijft. Want passend werk is van grote waarde, individueel en maatschappelijk. Competenties worden belangrijker, overstappen naar andere sectoren normaler. Werkgevers realiseren zich dat zij mensen ontwikkelen voor hun volgende baan, binnen of buiten de onderneming. Dat maakt hen een aantrekkelijke werkgever.’
‘Authentiek als nooit tevoren’
Mary Akkermans, HR Businesspartner, nu eventmanager bij Jobon: ‘De verdere digitalisering en verduurzaming zorgt ervoor dat de markt onvoorspelbaar wordt en blijft. De sollicitant moet als nooit tevoren authentiek zijn, zich nog beter verplaatsen in de organisatie en alles uit de kast halen om op te vallen. De recruiter mag wat mij betreft meer uit zijn comfortzone stappen en meer tijd stoppen in het vinden van de juiste kandidaat. Hoezo heeft een recruiter maar weinig tijd om te screenen op basis van wat ze aangeleverd krijgen? Stop meer tijd in wat je nou echt zoekt en ga daarvoor.’
‘Meer waardering voor aantal harde werkers’
Petra van de Goorbergh, directeur bij OVAL, brancheorganisatie voor duurzame inzetbaarheid: ‘Er zal een mix ontstaan van thuiswerken, op kantoor en andere plekken. Dit levert nieuwe vraagstukken op over ontmoeting, verbinding en leiderschap. Of er een herontwerp van wetten, regels en uitvoering komt, zodat zij de smeerolie worden van onze arbeidsmarkt in plaats van grote zandkorrels in de motor, zal afhangen van ons nieuwe kabinet. Wordt geleerd van lessen uit de praktijk of worden er nieuwe pleisters geplakt? Voor een aantal harde werkers, zoals het supermarktpersoneel, pakketbezorgers, zorgpersoneel en onderwijs, is er meer waardering. Ik hoop dat dit ook tot uiting gaat komen in salaris, minder werkdruk en andere arbeidsomstandigheden.’
‘Meer creativiteit tot volle wasdom’
Maarten Camps, RVB-voorzitter UWV: ‘De coronacrisis heeft nieuwe creativiteit aangeboord. Ik denk dat die nog meer tot volle wasdom komt als de crisis voorbij is. Dan ontstaan er nieuwe mogelijkheden en nieuwe mobiliteit op de arbeidsmarkt: meer mensen zullen willen wisselen van baan. En dat biedt dan gelukkig ook kansen voor de mensen die hun baan zijn kwijtgeraakt door de crisis. Die sollicitaties zullen wel vaker voor een deel digitaal en via beeldbellen gaan. Daar hebben we nu namelijk veel goede ervaringen mee opgedaan. Maar daarnaast zal het gesprek in levende lijve zeker terugkomen als onderdeel van de procedure.’
‘Meer op skills en specifieke kennis selecteren’
En de bonus: Cees Bakker, SollicitatieLAB.nl: ‘Ik denk dat we nu nog niet beseffen hoe het leven en ook de arbeidsmarkt door de coronacrisis verandert. We zullen bijvoorbeeld veel meer vanuit huis doen, minder reizen, minder vliegen. Meer laten thuisbezorgen, misschien ook wel allerlei diensten aan huis. En dan heb ik het nog niet over de energietransitie.
‘Ik verwacht voor eind 2021 een heel grote mismatch op de arbeidsmarkt.’
Nu heeft de arbeidsmarkt de laatste jaren niet echt laten zien dat de arbeidsmarkt zich soepel aanpast, dus ik verwacht voor eind 2021 een heel grote mismatch. Aan de ene kant veel vraag naar schaarse beroepen in de ICT, zorg en techniek, aan de andere kant veel aanbod vanuit sectoren waar de coronacrisis behoorlijk heeft toegeslagen. Ook solliciteren wordt anders. We hebben tijdens deze crisis een gigantische digitale inhaalslag gemaakt. Dus ook solliciteren wordt digitaler, veel meer online en waarschijnlijk ook een voorselectie door het maken van een opdracht of een testje/spelletje. Ook verwacht ik dat partijen veel meer op skills en specifieke kennis gaan selecteren en zoeken. En ik verwacht dat grote werkgevers of kleine werkgevers samen hun eigen personeel gaan opleiden. In dit verband verwacht ik ook dat Open Hiring een vlucht gaat nemen. Dan weet je als werkgever in ieder geval dat je mensen aantrekt die supergemotiveerd zijn.’
Meer weten?
Klik op de namen voor de volledige verwachtingen. Cees Bakker is ook een van de 25 experts die op donderdag 3 februari, tijdens de Nationale Dag van het cv, meekijken naar cv’s van werkzoekenden. Hij maakt op die dag ook bekend welk cv de titel ‘Cv van het jaar’ in de wacht sleept. Natuurlijk bespreekt hij ook een aantal cv’s en geeft weer veel tips. Aanmelden voor dat webinar kan hier: