Het tekort aan personeel blijft de uitzendbranche parten spelen. De omzet groeit daardoor veel minder hard dan eerder verwacht. En ook op langere termijn blijkt de toekomst voor de sector niet zonder gevaar.
De krapte op de arbeidsmarkt is namelijk bepaald niet de enige bedreiging voor de uitzendsector, schrijft ABN Amro in een nieuw rapport. Op de lange termijn speelt ook de opkomst van Artificial Intelligence een grote rol. ‘Was het eerst nog alleen de backoffice die werd geautomatiseerd, nu kunnen steeds meer onderdelen van het recruitmentproces met AI plaatsvinden’, aldus Kasper Buiting, econoom en medeopsteller van het rapport. ‘Hoe de branche hiermee omgaat, bepaalt sterk of het huidige succes voortgezet kan worden.’
Omzet in 12 jaar meer dan verdubbeld
Sinds 2005 is de uitzendbranche in omzet meer dan verdubbeld. Voor andere branches was de groei in die periode ‘slechts’ zo rond de 40 à 50 procent. Het aantal uitzendbanen is inmiddels weer opgelopen tot zo’n 800.000. Maar op korte termijn is er volgens de ABN Amro-econoom weinig ruimte meer voor snelle groei. ‘Er zijn tekenen dat de beste periode achter ons ligt’, aldus Buiting.
De hoofdreden van dat pessimisme is – frappant genoeg: de lage werkloosheid. ‘De uitzendbranche presteert het best bij een hoge economische groei en een werkloosheid boven de 5%. Onder de 5% wordt het ook voor uitzendbureaus moeilijk om aan personeel te komen.’ Dat blijkt ook uit CBS-cijfers: in de uitzendbranche vindt ruim 60 procent van de ondernemers dat het tekort aan personeel een grote belemmering vormt voor hun bedrijf. Dit is veel hoger dan onder ondernemers uit andere takken van zakelijke dienstverlening (zo’n 35%) en uit het hele Nederlandse bedrijfsleven (25%).
Technische arbeidskrachten zijn nu echt ‘op’
Waar die bedreigingen eerst vooral bij woorden bleven, blijkt het nu inmiddels ook uit de cijfers, aldus ABN Amro. In de eerste jaren na de crisis viel soms wel meer dan 10% groei in uitzenduren te noteren, maar na 2016 hing dat ineens zo rond de 6%, en inmiddels zelfs maar op 1 tot 2%. ‘De veelgevraagde technisch opgeleide arbeidskrachten lijken nu echt ‘op’ te raken, ook voor uitzendbureaus’, constateert Buiting.
‘Als personeel vinden zo moeilijk blijft, zal dat gevolgen hebben voor de omzetontwikkeling’, concludeert hij dan ook.
Een ‘existentiële crisis’ dreigt
Op de langere termijn staat de uitzendsector volgens hem trouwens voor ‘een nog grotere uitdaging’. De komst van artificial intelligence kan volgens ABN Amro zelfs ‘een existentiële crisis’ inluiden voor de branche. ‘Robotic Process Automation is inmiddels zo ver ontwikkeld dat in een aantal belangrijke processtappen, zoals screening en assessment, technologie 90% van de werkzaamheden kan verrichten.’
‘Automatisering kan de zogeheten recruitment bias verminderen’
En ook in sourcing van kandidaten zal technologie aan invloed winnen, verwacht Han Mesters, mede-auteur van het ABN Amro-rapport. Hij haalt daarvoor recruitmentgoeroe Kevin Wheeler aan, die schat dat in deze stap van het werving- en selectieproces een automatiseringsgraad van zo’n 75% haalbaar is. Dat levert ook grote voordelen op, denkt Mesters. ‘Menselijke recruiters gebruiken bij hun oordeelsvorming vaak – onbewuste – selectiecriteria die heel moeilijk te onderdrukken zijn. Automatisering kan deze zogeheten recruitment bias verminderen.’
Het impresario-model
Mesters verwacht bijvoorbeeld veel van de komst van ‘slimme vacatures’, die zelf op zoek gaan naar passende kandidaten (automatic search). Willen uitzendbureaus die automatiseringsslag overleven, dan moeten ze volgens de auteurs wel een paar dingen doen. Zo adviseren ze niet alleen verdere efficiencyslagen in zowel de front- als de backoffice, maar ook ‘margediscipline’, oftewel: niet meer leveren tegen een (te) lage prijs.
‘De kandidaat centraal stellen is de beste strategie in een structureel krappe arbeidsmarkt’
Daarnaast pleiten ze voor het ‘impresario-model’, waarbij uitzendbureaus zich focussen op persoonlijke en vaktechnische ontwikkeling en begeleiding van hun kandidaten. Zo’n model beschermt de bureaus ook tegen het ‘wegkapen’ van kandidaten door concurrenten, zeggen ze. ‘Als de uitzender impresario is, dan is dit het beste wapen tegen door AI-ondersteunde recruiters van andere uitzenders en bedrijven. Een uitzend-businessmodel waarbij de kandidaat centraal staat, is de beste strategie in een structureel krappe arbeidsmarkt die door AI steeds transparanter wordt.’
Meer weten over trends op de arbeidsmarkt?
Op 15 november belichten Geert-Jan Waasdorp en Aad van der Werf de belangrijkste trends op de arbeidsmarkt in een seminar in Amersfoort. Erbij zijn? Wie zich voor 14 oktober inschrijft, mag een tweede persoon meenemen met 50% korting.